2.6 . Nierówności i wykluczenie społeczne

1. Zjawisko nierówności społecznych na świecie

a. makroekonomiczne źródła nierówności społecznych

– mechanizmy gospodarki wolnorynkowej – proces koncentracji kapitału

– działalność korporacji transnarodowych

b. indywidualne źródła nierówności społecznych:

– udział w sprawowaniu władzy

– uzyskiwanie dochody

– posiadany majątek

– prestiż i pozycja społeczna

– wykształcenie

– przynależność do określonej kategorii społecznej (np. rasa, narodowość, wyznanie, płeć, orientacja seksualna)

– uwarunkowania osobiste:

talent

nabyte umiejętności i wiedza

poziom motywacji

pracowitość

c. zjawisko deprywacji materialnej – odsetek osób w gospodarstwach domowych deklarujących brak możliwości zaspokojenia co najmniej 4 z 9 następujących potrzeb:

– ogrzewania mieszkania odpowiednio do potrzeb

– terminowego regulowania opłat związanych z mieszkaniem, spłatą rat i kredytów

– spożywania mięsa, ryb (lub ich wegetariańskiego odpowiednika) co drugi dzień

– pokrycia niespodziewanego wydatku

– posiadania pralki

– posiadania telewizora

– posiadania telefonu

– posiadania samochodu

– opłacenia raz w roku tygodniowego wyjazdu na wypoczynek

d. negatywne skutki nierówności społecznych

– ograniczenie dostępu części społeczeństwa do dóbr podstawowych

– wzrost przestępczości

– zagrożenie dla ładu społecznego

e. programy niwelowania różnic społecznych:

– koncepcja państwa dobrobytu

– koncepcja państwa opiekuńczego

2. Koncepcje sprawiedliwości społecznych

a. postawy wobec problemu nierówności społecznych

– egalitaryzm – sprawiedliwość społeczna powinna polegać na równości ekonomicznej

– liberalizm – sprawiedliwość społeczna powinna się ograniczać do zapewnienia równych szans

b. klasyfikacja koncepcji sprawiedliwości społecznych według Chaima Perelmana

– każdemu według jego pozycji społecznej

– każdemu według potrzeb

– każdemu według jego dzieł

– każdemu według jego zasług

– każdemu według tego, co przyznaje mu prawo

– każdemu to samo

3. Nierówność szans życiowych 

a. utrudniony dostęp do edukacji, kultury i awansu społecznego ze względu na odmienność narodową, rasową, światopoglądową, płciową, seksualną lub zdrowotną

b. strategie zwalczania nierówności szans życiowych w ramach programu Europa 2020

– Mobilna młodzież

– Program na rzecz nowych umiejętności i zatrudniania

– Europejski program walki z ubóstwem i wykluczeniem społecznym

4. Wykluczenie społeczne – polega na braku możliwości pełnego uczestniczenia w życiu społecznym

a. przyczyny wykluczenia społecznego

– niepełnosprawność

– nałogi

– kryminalna przeszłość

– niewystarczające wykształcenie

b. skutki wykluczenia społecznego

– bezradność

– wyalienowanie

– pogorszenie sytuacji życiowej

– postawy wrogości wobec otoczenia

– pojawianie się problemów psychicznych

c. metody walki z wykluczeniem społecznym

– edukacyjne

finansowanie edukacji dzieci z rodzin ubogich

organizowanie różnych form dokształcania

– aktywizujące zawodowo

organizowanie kursów zawodowych i doskonalących

tworzenie  miejsc pracy odpowiednich  do potrzeb osób wykluczonych

– prozdrowotne

zapewnienie opieki zdrowotnej

opieka psychologiczna, terapie i programy korekcyjne 

terapie odwykowe

– prospołeczne

organizowanie czasu wolnego

warsztaty terapii zajęciowej