Jacques Necker o Stanach Generalnych
W dobie zwoływania Stanów Generalnych, nie wiem, czy kto przynajmniej rozważył dojrzale różnorakie następstwa przywrócenia ich starożytnej tradycji pośrodku czasów nowych. (...). Wszystkie dawniejsze zgromadzenia Stanów Generalnych, wyjąwszy czasy buntu (...), nie były nigdy zwoływane inaczej jak z własnej inicjatywy monarchów Francji i mogli oni nie bez słuszności uważać je za rodzaj rady bez znamion trwałości, którą rozwiązać mieli władze wedle swej woli. Domagali się od tych Stanów zasiłków nadzwyczajnych, a w zamian pozwalali im składać zażalenia; których badanie odsuwali (...) według swego widzimisię. (...) Postać, skład tych Stanów, jak długo były tak podporządkowane wpływom i znaczeniu zwierzchności, musiały wydawać się małej doniosłości (...). Lecz już znikły przyczyny, które utrzymywały tę zależność (...). Minęły czasy, kiedy królowie, wyposażeni dobrami własnymi i różnymi z nimi związanymi uprawnieniami, nie potrzebowali żądać od Stanów Generalnych jak tylko uzupełnienia dochodów, i to w bardzo szczupłej mierze. Ludwik XVI miał zaledwie 10 milionów dochodu z lasów, majątków wypuszczonych w dzierżawę i przywilejów feudalnych (...). Jakiż wpływ, jakąż moc mieli uzyskać posłowie stanu trzeciego, przedstawiciele największej liczby opłacających podatki, gdy zostali wezwani do roztrząsania wszystkich warunków i wszystkich powodów ofiary rocznej 500 milionów (...). Stan trzeci miał czas zapomnieć, czym był jeszcze w początkach XIV wieku (...). Ten stan zdolnościami związał się ze wzrostem bogactw narodowych, a słyszał ustawicznie dowodzenia, że te bogactwa były podwaliną potęgi politycznej. Także oświecił się przez wprawę w pracy umysłowej i wykształcenie. Na koniec nie należy zapominać, że stan trzeci był powoływany w sposób znamienny do czynności administracyjnych, w liczbie równej (dwu innym stanom) do zgromadzeń prowincjonalnych, zaprowadzonych w całym królestwie, a jego zdolności, wykształcenie i roztropność w postępowaniu zyskały mu szacunek. (...). Tymczasem oba przedniejsze stany, kiedy trzeci wznosił się i rósł, patrzyły na zmierzch swej powagi, a ta zmiana miała powody realne. Prałaci królestwa swoje górujące znaczenie zawdzięczali poszanowaniu religii, a na nieszczęście osłabło ono widocznie. Nadto wielu z nich, zamiast podtrzymywać godność stanu przez surowość obyczajów swoich, pospolicie wydalali się ze swoich diecezji i w Paryżu uczestniczyli w rozrywkach towarzyskich, knowaniach żądnych wpływu i wszystkiej wrzawie światowej. Stan szlachecki, zawsze potężny u dworu, nie mniej widocznie stracił na poważaniu, którym w wysokiej mierze cieszył się dawnymi czasy. Płace regularne złączone ze służbą wojskową najpierw nadwerężyły uprawnienia jego do wdzięczności powszechnej (...). Kardynał Richelieu, zaniepokojony potęgą możnowładców królestwa, chciał osłabić ich znaczenie w narodzie, przyciągając ich na dwór (...). W miarę jak możnowładcy, a za nimi najprzedniejsza szlachta schodziła ze stanowisk zajmowanych na prowincji, aby żarliwie otaczać panującego i zabiegać o jego łaski, jej znaczenie w narodzie musiało słabnąć z dniem każdym (...). Wieśniacy nie widzieli odtąd możnej szlachty, tylko jej zamki, jej bogate posiadłości i jej niebacznych rządców (...).
Jacques Necker, De la revolution française, Paryż 1797
Za: Grzegorz Chomicki, Leszek Śliwa, Wiek XIX. Tematy lekcji i zagadnienia do historii w szkole średniej, Kraków 2001, str. 22-25
A. Na podstawie wiedzy pozaźródłowej wyjaśnij, czym były Stany Generalne.
B. Przedstaw zmiany, jakie zmiany zaszły w położeniu stanu trzeciego od czasu ostatniego zwołania Stanów Generalnych.
C. Przedstaw zmiany, jakie zmiany zaszły w położeniu dwóch stanów uprzywilejowanych od czasu ostatniego zwołania Stanów Generalnych.
D. Oceń, czy autor źródła ocenił zwołanie Stanów Generalnych przez Ludwika XVI jako błąd. Swoją odpowiedź uzasadnij, powołując się na treść źródła.
E. Przeczytaj tekst źródłowy: Instrukcje dla posłów stanu trzeciego Paryża i na jego podstawie oceń, czy ocena Neckera dotycząca przebiegu Stanów Generalnych była trafna.