NKWD - skrót od Narodnyj komissariat wnutriennych dieł - Ludowy Komisariat Spraw Wewnętrznych - centralny organ administracji państwowej w ZSRR w latach 1934-1946 oraz policja polityczna; jednoczył wszystkie siły policyjne i porządkowe z zarządem Gułagu i wywiadem politycznym; w rękach Stalina stał się głównym narzędziem terroru i ludobójstwa; NKWD działał również na terenach zajętych przez Armię Czerwoną podczas II wojny światowej i po jej zakończeniu; w 1946 r. NKWD został przekształcony w Ministerstwo Bezpieczeństwa Państwowego.