2. 5. Homo sovieticus a współczesne społeczeństwo

1. Geneza człowieka sowieckiego - homo sovieticusa

a. w XIX w. powstała ideologia socjalistyczna

– przeprowadzenie rewolucji w celu obalenia starego porządku klasowego

– próba realizacji idei społeczeństwa bezklasowego

b. w wyniku rewolucji październikowej w 1917 r. powstało pierwsze państwo komunistyczne – Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich (ZSRR)

c. pożądane cechy idealnego człowieka sowieckiego:

– silne zaangażowanie w sprawy partii komunistycznej i państwa

–  rezygnacja z osobistych aspiracji

– rezygnacja z własnej indywidualności

d. krytyczny obraz homososa w dziele Aleksandra Zinowiewa Homno sobieticus

– apatyczny

– roszczeniowy

– niesamodzielny

– pozbawiony inicjatywy i ambicji

– pozbawiony indywidualności

– reprezentujący niski poziom etyczny

2. Homo sovieticus w warunkach polskich

a. Czesław Miłosz – Zniewolony umysł

b. Józef Tischner 

– Etyka solidarności

– Homo sovieticus

c. kluczowe cechy współczesnego homo sovieticusa

– akceptacja wolnego rynku ze względu na możliwość zarabiania pieniędzy

– zrzucanie z siebie odpowiedzialności za osobiste decyzje

3.Trudności w adaptacji do nowej sytuacji gospodarczej po transformacji ustrojowej

a. reformy gospodarcze lat 90-ych XX wieku

– przywrócenie własności prywatnej (tzw. prywatyzacja)

– prywatyzacja przedsiębiorstw państwowych 

– przywrócenie gospodarki wolnorynkowej

– demokratyzacja ustroju politycznego

b. tzw. plan Balcerowicza 

– reforma finansów państwa

przywrócenie równowagi budżetowej 

program oszczędnościowy

– przywrócenie gospodarki wolnorynkowej – m. in. uwolnienie cen i płac 

– zmiana struktury własnościowej w gospodarce 

prywatyzacja

reprywatyzacja

mała prywatyzacja

c. koszty społeczne transformacji

– szybko postępująca inflacja

– gwałtowny wzrost bezrobocia

– obniżenie poziomu życia – problem ubóstwa

– liczne przypadki degradacji społecznej

d. trudności z adaptacją części społeczeństwa do nowych warunków życia