3. 4. Uwarunkowania polskiej emigracji

1. Emigracja popowstaniowa

a. emigracja po klęsce powstania kościuszkowskiego (1794 r.)

b. Wielka Emigracja – po upadku powstania listopadowego (1830-1831 r.)

– głównie do Francji

– działalność organizacji emigracyjnych:

Komitetu Narodowego Polskiego

Hotelu Lambert

Towarzystwa Demokratycznego Polskiego

Gromad Ludu Polskiego (w Anglii)

– rozwinięte życie kulturalne 

c. migracje po powstaniu styczniowym

– emigracja – głównie do Francji

– deportacje w głąb Rosji

2. Emigracja zarobkowa

a. spowodowana była złą sytuacją gospodarczą i przeludnieniem wsi

b. główne kierunki polskiej emigracji zarobkowej

– państwa niemieckie

– USA

– Ameryka Południowa – głównie Brazylia

3. Emigracja Polaków w XX wieku

a. emigracja po przegranej kampanii wojennej we wrześniu 1939 r.

b. deportacje w głąb ZSRR i Niemiec

c. zmiany granic po II wojnie światowej

d. emigracja spowodowana zmianami ustrojowymi w Polsce po II wojnie światowej

e. nasilenie emigracji na skutek wydarzeń marca 1968 r. – głównie pochodzenia żydowskiego

f. fala emigracji po wprowadzeniu stanu wojennego w Polsce w 1981 r.

4. Emigracja Polaków po transformacji ustrojowej

a. nasilenie się emigracji zarobkowej w pierwszych latach po obaleniu komunizmu

– było spowodowane złą sytuacją gospodarczą i ogromnym bezrobociem

– pod koniec lat dziewięćdziesiątych rocznie wyjeżdżało z kraju ok. 400 tys. osób

b. na charakter polskiej emigracji zarobkowej decydujący wpływ miało przystąpienie Polski do Unii Europejskiej (2004 r.)

– w 2016 r. poza granicami kraju przebywało ponad 2,5 mln obywateli polskich

– Polacy emigrowali głównie do Niemiec, Wielkiej Brytanii, Holandii i Irlandii

5. Polska diaspora

a. diaspora - przedstawiciele danego narodu, żyjący w rozproszeniu poza ojczyzną

b. Polonia - osoby urodzone poza Polską, poczuwające się do polskiego pochodzenia i związków z polskością

b. łącznie liczebność Polonii szacuje się na 18-20 milionów osób

c. tożsamość Polaków mieszkających poza granicami państwa polskiego

– posiadanie obywatelstwa polskiego

– świadomość bycia Polakiem

– sentymentalna polska tożsamość (świadomość pochodzenia pozbawiona aspiracji przynależności do narodu

– rezydualna polska tożsamość (świadomość bycia Polakiem bez możliwości uczestniczenia w polskiej kulturze)

d. Liczebność i rozmieszczenie polskiej diaspory

– USA – ok. 10 mln

– Niemcy – 2 ok. 2 mln

– Brazylia – ok. 1,5 mln

– Kanada –ok. 1 mln

– Wielka Brytania – ok. 1 mln

– Francja – ok. 1 mln

– Rosja - ok. 300 tys.

– Australia mln ok. 170 tys.

6. Karta Polaka

a. przysługuje osobom pochodzenia polskiego mieszkającym na terenie byłego ZSRR

b. wydawana jest na podstawie ustawy o Karcie Polaka z 2007 r.

c. uprawnienia wynikające z posiadania Karty Polaka

– umożliwia refundację kosztów u zyskania wizy

– umożliwia dostęp do szkół

– ułatwia uzyskanie stypendium

– ułatwia otrzymanie pracy i rozpoczęcie działalności gospodarczej

– przyznanie środków na pokrycie kosztów związanych z adaptacją

d. warunki uzyskania Karty Polaka:

– posiadanie polskiego pochodzenia

– odczuwanie związków z polskością – np. podstawowa znajomość języka polskiego

7. Repatriacja – zorganizowana przez władze akcja przesiedlenia do kraju obywateli, którzy wskutek zmian granic lub działań wojennych znaleźli się na terytorium innych państw

a. w Polsce kwestie repatriacji reguluje ustawa z 2000 r.

b. szczególna forma nabycia obywatelstwa w momencie przekroczenia granicy Polski

c. repatrianci mogą przybyć do Polski na podstawie zaproszenia:

– krewnych

– Pełnomocnika Rządu do Spraw Repatriacji

– samorządu gminnego

d. pomoc dla repatriantów

– ośrodki adaptacyjne

– pomoc finansowa (np. na wynajem lub kupno mieszkania)

– wsparcie dla pracodawców zatrudniających repatriantów