kolonat - w starożytnym Rzymie system eksploatacji latyfundiów opierający się na pracy kolonów oraz forma zależności drobnych rolników od właścicieli wielkich majątków ziemskich; polegał na oddawaniu właścicieli latyfundiów  ziemi w dzierżawę tzw. kolonom, czyli wolnym dzierżawcom, którzy zobowiązani byli do uiszczania czynszu dzierżawnego w gotówce lub naturze oraz odpracowywania niewielkiej liczby dni w ciągu roku.; Konstanty Wielki wydał edykty przywiązujące kolonów do ziemi.