Traktat rosyjsko-pruski z 21 sierpnia 1726 roku (fragment)

W imię świętej i niepodzielnej Trójcy. Niech będzie niniejszym wiadomo wszystkim. Między zmarłym Najjaśniejszym i suwerennym władcą i panem Piotrem I, imperatorem i absolutnym władcą Wszechrosji itd., itd., a Najjaśniejszym i suwerennym władcą i panem Fryderykiem Wilhelmem, królem pruskim i elektorem brandenburskim itd., itd., utrzymywana była ścisła wzajemna przyjaźń i porozumienie.

2. Przez niniejszy sojusz ich Cesarskie i Królewskie Moście nie tylko nie zamierzają nikomu czynić żadnej krzywdy, lecz przeciwnie, główny cel niniejszego przymierza polega na tym, że oboje władcy i ich następcy zdecydowani są nawzajem jak najmocniej się wspierać w sprawiedliwym i spokojnym posiadaniu wszystkich swoich ziem, zwłaszcza tych, które leżą nad Morzem Bałtyckim, i są zdecydowani i zobowiązują się rzetelnie nawzajem się wspierać i bronić przeciw każdemu, kto by siłą i wbrew prawu napadł na jedną z umawiających się stron i sprowadził na nią wojnę. (...)

5. Nawzajem JCWM i JKM Pruski w takim wypadku udzielą sobie pomocy w postaci 3 tys. piechoty i 2 tys. jazdy oraz artylerii, amunicji i innej broni. I wojsko to nie może zostać wezwane do powrotu, póki strona zaatakowana nie zostanie w pełni nagrodzona za niesprawiedliwy i  nielegalny gwałt i  nie znajdzie się w sytuacji sprzed jego dokonania.

6. Owe wojska auksyliarne [posiłkowe] będą żywione kosztem strony proszącej. (...)

1. artykuł tajny.

Stwierdziwszy (...), że w Polsce istotnie podejmowane są starania o to, by po śmierci księcia Ferdynanda Kurlandzkiego przyłączyć to sąsiedzkie księstwo do Rzeczypospolitej i  podzielić je na województwa, a JCWM i JKM Pruski nie mogą pozwolić na tę szkodliwą odmianę w Księstwie Kurlandzkim (...), dlatego obaj władcy wzajemnie sobie przyrzekli, że w wypadku ponowienia takich kroków będą się wszelkimi sposobami temu przeciwstawiać [...]

3. artykuł tajny.

Ponieważ najważniejsze interesy JCWM i JKM Pruskiego wymagają, by zwracali oni szczególną uwagę na sąsiednią Rzeczpospolitą Polską, to jest wolą obu władców szczególne staranie o to, by wymieniona korona i republika pozostawała przy swych dawnych rozwiązaniach ustrojowych, wolnościach, przywilejach i  prawach, i  aby to wszystko, co by temu było przeciwne, zawczasu zostało zauważone, i by temu zawczasu zapobiec.

przeł. Zofia Zielińska

Za: Teksty źródłowe z historii Polski dla uczniów szkół średnich, t. II Wiek XVIII, oprac. Z. Zielińska, Stowarzyszenie Polska Jest Najważniejsza, Warszawa 2015, s. 41–47

A. Oceń, czy cytowany traktat miał charakter wyłącznie układu obronnego. Swoją odpowiedź uzasadnij, powołując się na jego postanowienia.

B. Przedstaw zasady udzielania sobie wzajemnie przez Rosję i Prusy pomocy zbrojnej.