Deklaracja Praw Człowieka i Obywatela z 26 VIII 1789

(…) Zgromadzenie Narodowe uznaje i ogłasza (…) następujące prawa człowieka i oby­watela.

Art. 1. Ludzie rodzą się i pozostają wolni i równi z punktu widzenia prawa. Różnice społeczne mogą się opierać tylko na użyteczności wobec społeczeństwa.

Art. 2. Celem każdej organizacji politycznej jest utrzymanie naturalnych i nie przedawnionych praw człowieka. Tymi prawami są: wolność, własność, bezpieczeństwo i opór przeciwko uciskowi.

Art. 3. Źródło wszelkiego zwierzchnictwa spoczywa całkowicie w Naro­dzie. Żadne ciało, żadna jednostka nie może wykonywać władzy, która nie pochodziłaby wyraźnie od Narodu.

Art. 4. Wolność polega na czynieniu tego wszystkiego, co nie szkodzi drugiemu. W ten sposób nie ma innych granic dla używania praw naturalnych człowieka jak te, które zapewniają używanie tychże praw innym członkom społeczeństwa. Te granice może określić tylko ustawa.

Art. 6. Ustawa jest wyrazem woli powszechnej. Wszyscy obywatele mają prawo brać udział w jej tworzeniu bądź osobiście, bądź przez swych przed­stawicieli. (…) Wszyscy obywatele są równi wobec prawa i mają równy dostęp do wszystkich godności, stanowisk i funkcji publicznych, zależnie od ich zdolności i z zachowaniem takich tylko różnic, które wynikają z ich cnoty i talentu.

Art. 7. Żaden człowiek nie może być oskarżony, aresztowany i więziony, jak tylko w wypadkach określonych przez ustawę i z zachowaniem form przez nią przepisanych. (…)

Art. 11. Swobodna wymiana myśli i poglądów jest jednym z najcenniej­szych praw człowieka. Każdy obywatel ma więc wolność słowa, pisma i druku i odpowiada tylko za nadużywanie tej wolności w wypadkach określonych przez ustawę.

Art. 13. Dla utrzymania publicznej siły zbrojnej oraz dla pokrycia wydat­ków administracji niezbędny jest ogólny podatek; obowiązek jego uiszczania winien być rozłożony na obywateli stosownie do ich możliwości.

Art. 17. Własność jest prawem świętym i nietykalnym. Nikt nie może być go pozbawionym, z wyjątkiem wypadku, gdy tego wymaga w sposób oczywis­ty konieczność publiczna uznana przez prawo, wszelako pod warunkiem słusznego i z góry wypłaconego odszkodowania.

Historia państwa i prawa. Wybór tekstów źródłowych, zebrali i opracowali: Andrzej Gulczyński, Bogdan Lesiński, Jerzy Walachowicz, Jacek Wiewiórkowski, pod red. Bogdana Lesińskiego, Poznań 1995, str. 204-205

A. Na podstawie cytowanych fragmentów wyjaśnij, w jaki sposób Deklaracja zapewniała realizację zasady równości wszystkich obywateli.

B. Rozstrzygnij, czy Deklaracja zapewniała realizację zasady: Neminem captivabimus nisi iure victum. Odpowiedź uzasadnij, powołując się na treść źródła.

C. Wymień najważniejsze prawa i wolności obywatelskie, gwarantowane w cytowanych fragmentach Deklaracji.

D. Przedstaw stosunek Deklaracji do własności.