Budowa perskiego wiatraka

Budując młyn poruszany przez wiatr, Seistańczycy postępują, jak następuje: Wznoszą budowlę wysoką niby minaret lub wybierają w tym celu wierzchołek wyniosłej góry czy wzgórza albo wieżę zamku. Na szczycie stawiają dwa budynki – jeden na drugim. W górnej części mieści się młyn, który się kręci i miele ziarno, w dolnej zaś urządzenie jest obracane przez zamknięty wiatr. Kiedy obraca się urządzenie na dole, kręcą się również kamienie młyńskie na górze. Młyn działa bez względu na kierunek wiatru, chociaż porusza się tylko jeden z kamieni.

Po ukończeniu obu tych konstrukcji wykonują oni cztery szczeliny czy otwory podobne do strzelnic w murach obronnych, tylko urządzone na odwrót, bowiem są szersze od zewnątrz niż od środka. Są to kanały dla wiatru, który tędy przenika do wnętrza z siłą podobną jak powietrze wydmuchiwane z miechów. Ponieważ wejście jest szerokie, wiatr może należycie docierać do środka budynku, bez względu na to, skąd wieje (dlatego właśnie budowla ma cztery otwory). Wychodząc przez przeznaczony do tego celu otwór, wiatr napotyka na swej drodze coś w rodzaju bębna, na którym tkacze przeplatają wątki. Machina ta ma dwanaście żeberek, ale można ich liczbę zmniejszyć do sześciu. Na owych żeberkach przybija się zgrzebne płótno, które wypełnia wiatr, popychając je kolejno naprzód. W ten sposób bęben obraca się, a jego obrót porusza kamień młyński i miele ziarno. Tego rodzaju młyny są pożądane w wyniosłych zamkach oraz na obszarach pozbawionych wody, ale obfitujących w żywe poruszenia powietrza.

Przekaz syryjskiego uczonego z przełomu XIII i XIV w., Al-Dimaszki

za: Orłowski Bolesław, Wiatraki, [w:] „Mówią Wieki” 9/2022,  str. 18

A. Przedstaw budowę i zasadę działania przedstawionego w źródle wiatraka perskiego.

B. Oceń znaczenie wiatraków dla gospodarki średniowiecznej.