Kupcy pizańscy w Dalmacji

(...) Wszystek lud Pizy i ci wszyscy, którzy żyją w Pizie (...) mogą bez przeszkód, grupowo i pojedynczo przybywać do portu i naszego miasta [tj. Zadaru]. Wolno im swobodnie handlować nie uiszczając nam żadnych opłat, za wyjątkiem jeśli przybędzie ktoś [z nich] własnym statkiem i kupi bądź sprzeda jakiś towar; wówczas niechaj zapłaci władzy naszej po cztery romanaty [moneta, której nazwa wywodzi się od imienia cesarza Romana IV Diogenesa] za każdy statek, a jeśli przybędzie z solą lub winem i tutaj je będzie sprzedawał, niechaj uiści dwa romanaty. A jeśli obyczajem kupców morskich przybędzie obcym statkiem, względnie lądem, nie musi nam uiszczać żadnych opłat. Gdyby się zaś czasem przytrafiło ludziom z Pizy, co oby się nigdy nie stało, że na naszym obszarze rozbije się ich statek i stanie się to nam wiadomym, zobowiązani będziemy do udzielenia [im] w miarę możliwości pomocy i damy pomoc i poradę bez oszukaństwa, tak jak otrzymałby to każdy z mieszkańców Zadaru. (…) Pragniemy rów­nież, ażeby lud Pizy, kiedy znajdzie się w naszym mieście, posiadał swój własny urząd i aby jego sędzia przesłuchiwał i osądzał sprawy i spory swych żeglarzy, z wyjątkiem wypadków gdyby ci z własnej woli pragnęli być przesłuchiwani przez naszego księcia lub [naszych] sędziów.

Nie stanie się też nigdy tak, aby z całego naszego terytorium podjęta została wyprawa wojskowa przeciwko wam bez względu na to, gdzie byście się znajdowali. Zobowiązujemy się o każdego z was z osobna oraz o wasze sprawy troszczyć się i zabiegać jak o nasze własne. A jeśli ktoś spośród was na naszym terytorium zostanie napadnięty i do nas to dojdzie, zobowiązujemy się, w miarę możliwości, zbrojną ręką bronić i udzielać pomocy.

(…)

Pakt wieczystego pokoju zawarty przez Zadar z Pizą z 1188 r.

Za: Jerzy Hauziński, Kraje i kultury śródziemnomorskie, Poznań 1990, str. 320-322

A. Określ zakres wolności handlowych kupców pizańskich.

B.  Określ, w jakim przypadku kupcy pizańscy byli zobowiązani do uiszczania opłat na rzecz władcy.

C. Wymień gwarancje bezpieczeństwa, przyznane kupcom z Pizy.

D. Oceń znaczenie deklaracji ustanowienia w Zadarze specjalnego urzędu dla kupców pizańskich.