Konkordat między Stolicą Apostolską a Republiką Francuską z 15 VII 1801 r.

Rząd Republiki uznaje, że religia katolicka, apostolska i rzymska jest religią znacznej większości obywateli francuskich (...).

1. Religia katolicka, apostolska i rzymska będzie swobodnie wyznawana we Francji. Jej nabożeństwa będą publiczne przy zastosowaniu się do przepisów policyjnych, które rząd uzna za konieczne dla bezpieczeństwa powszechnego.

2. Stolica Święta w porozumieniu z rządem przeprowadzi nowy podział diecezji francuskich (...).

4. Pierwszy Konsul w przeciągu 3 miesięcy po ogłoszeniu bulli Jego Świętobliwości zamianuje arcybiskupów i biskupów w nowych diecezjach. J. S. nada im ustanowienie kanoniczne w formie ustalonej w stosunku do Francji przed zmianą rządu. (...)

6. Biskupi przed objęciem urzędu złożą bezpośrednio w ręce Pierwszego Konsula przysięgę wierności, jaka była w użyciu przed zmianą rządu. (...)

10. Biskupi będą mianować proboszczów. Wybór ich będzie mógł paść jedynie na osoby, na które zgodzi się rząd. (...)

12. Wszystkie kościoły metropolitalne, katedralne, parafialne i inne nie pozbyte, potrzebne do nabożeństwa, będą oddane do rozporządzenia biskupom.

13. J. Ś. dla dobra pokoju i szczęśliwego przywrócenia religii katolickiej oświadcza, że ani sam, ani jego następcy nie będą niepokoić żadnym sposobem nabywców dóbr kościelnych sprzedanych (...).

14. Rząd zapewni odpowiednie płace biskupom i proboszczom, których diecezje i parafie będą objęte nowym podziałem. (...)

16. J. Ś. przyznaje Pierwszemu Konsulowi Rzptej Francuskiej te same prawa i przywileje, które miał wobec niej dawny rząd.

Artykuły organiczne

1. Żadna bulla, brewe, reskrypt, dekret, zlecenie, dyplom na beneficium (...) nie będą mogły być przyjęte, ogłoszone (...) ani innym sposobem wprowadzone w życie bez upoważnienia rządu.

2. Żaden osobnik mieniący się nuncjuszem, legatem, wikarym albo komisarzem apostolskim lub posługujący się jakimkolwiek innym tytułem nie będzie mógł bez takiegoż upoważnienia wykonywać (...) żadnej czynności w odniesieniu do spraw kościoła gallikańskiego.

3. Dekrety synodów obcych, nawet soborów powszechnych, nie będą mogły być ogłaszane we Francji przed zbadaniem przez rząd ich formy oraz zgodności z prawami (...).

4. Żaden sobór narodowy albo metropolitalny, żaden synod diecezjalny, żadne zebranie obradujące, nie odbędzie się bez wyraźnego zezwolenia rządu.

5. Wszystkie czynności kościelne będą bezpłatne, wyjąwszy zobowiązania upoważnione i ustalone przepisami.

6. Będzie przysługiwać odwołanie do Rady Stanu w każdym wypadku nadużycia ze strony (...) osób kościelnych (...).

19. Biskupi będą mianować i ustanawiać proboszczów (...), gdy to mianowanie będzie przyjęte przez Pierwszego Konsula.

20. Będą obowiązani przebywać w swych diecezjach; nie będą mogli z nich oddalić się bez zezwolenia Pierwszego Konsula.

Wiek XIX w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii, studentów i uczniów. Opracowali Melania Sobańska-Bondaruk, Stanisław Bogusław Lenard, Warszawa 1998, str. 25-26

A. Jaki to rodzaj źródła historycznego? Uzasadnij swoją odpowiedź.

B. Wyjaśnij pojęcia: konkordat, brewe, bulla.

C. Przedstaw wpływ władz państwowych na obsadę najważniejszych stanowisk kościelnych.

D. W jaki sposób konkordat rozstrzygał problem skonfiskowanego w czasie rewolucji mienia kościelnego?

E. Jakie warunki musiały spełniać akty prawne wydawane przez Stolicę Apostolską, by mogły obowiązywać we Francji?