Rugi pruskie

Dzień 6 maja 1885 r. okazał jaskrawo bezwzględność rządu wobec Polaków. Minister spraw wewnętrznych Puttkammer bowiem, odpo­wiadając na interpelację posłów polskich i niemieckich z Prus Zachod­nich i Wschodnich w sprawie wydalenia Polaków z granic państwa pru­skiego, oświadczył, że na mocy rozporządzenia rządowego z dnia 26 marca 1885 r. wszyscy Polacy, nie należący do monarchii pruskiej [tj. nie posiadający obywatelstwa pruskiego], w ilości 30000, wydaleni zostaną, a żadnemu Polakowi nie będzie wolno sprowadzać się do Prus!

Jakoż wyganiano niemiłosiernie wszystkich bez względu na stan, płeć i wiek, wyganiano nawet osoby, które służyły w wojsku pruskim.

Pomiędzy innymi wydalono dnia 24 listopada 1885 r. siedmioletnie dziecko, Mariannę Tomaszakównę, sierotę po ojcu wyrobniku, pocho­dzącym z Królestwa, i po matce rodem z Księstwa [Wielkiego Księstwa Poznańskiego], wychowującą się w Kępnie u macochy i babki, które ją bardzo kochały i do których ona całym sercem przylgnęła, a przezacną p. generałową Jadwigę z Działyńskich hr. Zamoyską, która za paszportem francuskim przybyła do Kór­nika, majętności jej syna, także banicją obłożonego, dla załatwienia ważnych interesów, nie cierpiących zwłoki, a wymagających osobistego jej udziału – zamknięto na dobę w więzieniu śremskim, a potem natych­miast wyjeżdżać jej kazano!

(…)

Wielu Polaków, nagle postradawszy utrzymanie, nie wiedziało, co z sobą począć. To spowodowało szlachetnych rodaków w Krakowie i we Lwowie do utworzenia komitetów opieki nad wydalonymi.

W Poznaniu powzięli myśl założenia takiego komitetu redaktorowie ksiądz dr Antoni Kantecki, Franciszek Dobrowolski i Julian Bukowie­cki i w tym celu zwołali zebranie do hotelu Francuskiego na dzień 20 lipca 1885 r.

Zebranie odbyło się pod przewodnictwem Józefa hr. Mielżyńskiego. Utworzono natychmiast komitet: prezesem został obrany baron Ludwik Graeve, zastępcą jego dr Buski, sekretarzem Michał Więckowski, skarb­nikiem na miasto Poznań Ignacy Andrzejewski, kwatermistrzem Fran­ciszek Tuszewski.

Komitet szybko i sprężyście działał i wyczerpywał za pośrednictwem Towarzystwa Obrony Prawnej wszelkie sposoby celem uchylenia na­kazu wydalenia, starał się o noclegi dla przejeżdżających przez Poznań wygnańców i wysyłał ich do Galicji.

(…)

S. Karwowski, Historia Wielkiego Księstwa Poznańskiego, 1920

Za: Polska w latach 1864-1918. Wybór tekstów źródłowych do nauczania historii, pod. red. Adama Galosa, Warszawa 1987, str. 37

A. Wyjaśnij, na czym polegały i jakiej kategorii ludzi dotyczyły rugi pruskie oraz czym władze pruskie tłumaczyły ich wprowadzenie.

B. Rozstrzygnij, czy zastosowanie rozporządzenia rządowego z dnia 26 marca 1885 r. wobec Polaków było uzależnione od ich przynależności klasowej i statusu majątkowego. Odpowiedź uzasadnij, powołując się na informacje zawarte w źródle.

C. Przedstaw działania społeczeństwa polskiego w Prusach i poza ich granicami na rzecz ofiar rugów pruskich.