Postanowienia dotyczące nauczania języka w szkołach ludowych w Poznańskiem. 27 października 1873 r.

I. Językiem nauczania wszystkich przedmiotów, z wyjątkiem religii i śpiewu kościelnego, jest język niemiecki. Językiem polskim można się posługiwać pomocniczno tylko o tyle, o ile jest to niezbędne dla zrozu­mienia przedmiotu nauczania.

II. Nauka religii i śpiewu kościelnego dla dzieci mówiących po polsku ma być udzielana w języku ojczystym. Jeśli jednak znają one język nie­miecki na tyle, że mogą zrozumieć udzielane w nim wyjaśnienia, należy, na podstawie zezwolenia rejencji, wprowadzić również nauczanie tych przedmiotów w języku niemieckim, na średnim i wyższym stopniu nau­czania.

IV. Język polski pozostaje przedmiotem nauczania dla dzieci mówiących po polsku; (…)

Udział dzieci niemieckich w nauce polskiego wymaga zgody powia­towego inspektora szkolnego. (…)

Za: Polska w latach 1864-1918. Wybór tekstów źródłowych do nauczania historii, pod red. Adama Galosa, Warszawa 1987, str. 32

Postanowienia dotyczące nauki języka polskiego w szkołach ludowych w Poznańskiem i na Pomorzu Gdańskim. 7 września 1887 r.

Berlin, 7 września 1887.

Na podstawie udzielonego mi najwyższego pełnomocnictwa zarzą­dzam niniejszym zniesienie języka polskiego we wszystkich bez różnicy szkołach ludowych prowincji poznańskiej oraz przeznaczenie uzyska­nych przez to wolnych godzin na naukę i ćwiczenie języka niemieckie­go.

Przywiązuję dużą wagę do tego, aby niniejsze zarządzenie natych­miast zostało wcielone w życie, i proszę uniżenie Waszą Wielmożność o poinformowanie rejencji poznańskiej i bydgoskiej, że plany lekcyjne we wszystkich szkołach ludowych obydwu tych okręgów zostaną odpo­wiednio zmienione oraz że zmienione plany lekcyjne mają być wpro­wadzone od najbliższego półrocza zimowego. Królewskie rejencje mają przysłać odpisy swoich zarządzeń w tej sprawie.

W zastępstwie pana ministra oświaty. Lucanus.

Za: Polska w latach 1864-1918. Wybór tekstów źródłowych do nauczania historii, pod red. Adama Galosa, Warszawa 1987, str. 33

A. Na podstawie dokumentu z 1873 r. przedstaw udział języka polskiego w nauczaniu w szkołach ludowych.

B. Na podstawie dokumentów z 1873 i 1887 r. wyjaśnij, w jakim kierunku ewoluowała pruska polityka narodowościowa w drugiej połowie XIX w. Swoją odpowiedź uzasadnij.