Manifest konstytucyjny cara Mikołaja II wydany w Peterhofie 17(30) X 1905 r.

My, Mikołaj Drugi, Cesarz i Samowładca Wszechrosyjski, Król Polski, Wielki Książę Finlandzki itd.

— Ogłaszamy wszystkim Naszym wiernym poddanym:

Rozruchy i wzburzenia w stolicach i wielu miejscowościach państwa Naszego wielką i ciężką boleścią przepełniły serca nasze. Szczęście Cesarza rosyjskiego jest związane nierozerwalnie ze szczęściem ludu

i boleść ludu jest Jego boleścią. Skutkiem zaburzeń obecnie wynikłych może powstać głęboki rozłam wśród narodu i groźba dla całości i jedności Naszego państwa. Wielki ślub służby cesarskiej nakazuje Nam wszelkimi siłami rozumu i władzy Naszej zmierzać do szybszego położenia końca tak niebezpiecznym dla państwa rozruchom przez nakazanie władzom właściwym, aby przedsięwzięły środki do usunięcia przejawów nieporządku, nadużyć i gwałtu, celem ochrony ludzi spokojnych, pragnących spełniać wśród spokoju ciążący na każdym obowiązek.

Dla skuteczniejszego spełnienia ogólnych zamierzonych przez Nas do uspokojenia życia państwowego
środków, My uznaliśmy za konieczne zjednoczyć działalność władz wyższych. Jako obowiązek rządu, My
wkładamy na niego wykonanie nieugiętej Naszej woli:

I. Obdarzenia ludności niewzruszonymi podstawami swobody obywatelskiej, na zasadach rzeczywistej
nietykalności osoby, swobody sumienia, słowa, zgromadzeń i stowarzyszeń.

II. Nie wstrzymując zamierzonych wyborów do Izby państwowej, powołania już teraz do udziału w Izbie państwowej w miarę możności, w związku z krótkim terminem do zwołania Izby państwowej, tych klas ludności, które obecnie są zupełnie pozbawione praw wyborczych, zapewniwszy następnie dalsze rozwinięcie podstawy powszechnego prawa wyborczego nowo utworzonemu systemowi prawodawczemu i przyjęcia jako stałego przepisu, aby żadne prawo nie mogło zyskać siły bez zezwolenia Izby państwowej i aby wybranym przez naród była zapewniona możność rzeczywistego udziału w nadzorze nad zgodną z prawem działalnością ustanowionych przez Nas władz.

Wzywamy wszystkich wiernych synów Rosji, aby pamiętali o swym obowiązku względem ojczyzny, i aby Nam pomogli w położeniu tamy temu niesłychanemu wzburzeniu, i łącznie z Nami wytężyli wszystkie swe siły dla przywrócenia uspokojenia i pokoju na ziemi rodzinnej.

Za: Wiek XIX w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii, studentów i uczniów, opracowali Melania Sobańska-Bondaruk, Stanisław Bogusław Lenard, Warszawa 1998, str. 345-346

A. Na podstawie wiedzy pozaźródłowej przedstaw genezę wydania przez cara cytowanego manifestu

B. Wymień prawa i wolności obywatelskie, których ustanowienie zapowiedział car.

C. Przedstaw prawa polityczne, których ustanowienie zapowiedział car.

D. Wyjaśnij, o jakiej kompetencji Izby państwowej wspomina car w swoim manifeście.