Narodziny islamu

I. Półwysep Arabski

1. Warunki naturalne:

a. dominacja pustyń

b. warunki dogodne dla osadnictwa nad  Zatoką Perską, w Jemenie, na pograniczu Syrii i Mezopotamii oraz na wybrzeżu Morza Czerwonego

2. Ludność

a. plemiona arabskie

b. Beduini

3. Religia

a. politeizm

b. kult tzw. Czarnego Kamienia złożonego w świątyni Al-Kaba w Mekce

4. Rozwój miast handlowych – np. Mekka, Jasrib

5. Rozwój gospodarczy dzięki szlakom handlu dalekosiężnego

II. Działalność Mahometa (570/571-632 r.)

1. Doświadczenie objawienia – pierwsze ok. 610 r. - nakaz wprowadzenia wiary w jedynego boga Allacha

2. Mahomet jako Prorok

a. ucieczka Mahometa do Jasribu (Medyna – „miasto proroka”) – hidżra – 622 r. – początek ery muzułmańskiej

b. triumfalny powrót Mahometa do Mekki – 630 r.

3. Budowa państwa muzułmańskiego

a. rządy teokratyczne

b. prawo szariatu – źródłem prawa Koran

III. Islam

1. Nazewnictwo:

a. pochodzenie nazwy: islam – arabskie słowo al-islam oznacza „poddanie się”

b. pochodzenie nazwy: muzułmanie – arabskie słowo muslim – „poddający się woli Boga”

2. Islam –  religia monoteistyczna i uniwersalna

3. Koran jako święta księga islamu

4. Wiara w Sąd Ostateczny – wizje raju i piekła

5. Pięć filarów islamu:

– wyznanie wiary w jednego Boga – Allacha

– odmawiana pięć razy dziennie modlitwa

– jałmużna

– zachowywanie postu

– odbycie przynajmniej raz w życiu pielgrzymki do Mekki

6. Praktyki religijne:

a. meczety miejscem kultu religijnego

b. formy kultu:

– recytowanie Koranu

– modlitwy

– medytacje

– wysłuchiwanie kazań

c. dżihad – święta wojna

IV. Powstanie imperium muzułmańskiego

1. Kwestia sukcesji po Mahomecie

a. bezpotomna śmierć Mahometa w 632 r.

b. spór o następstwo – dwie koncepcje:

–  część muzułmanów uważa, że kalifem (następcą) powinien zostać Ali (kuzyn i współpracownik Mahometa)

– część muzułmanów uznała władzę Abu Bakra (632-634)

2. Podboje arabskie

a. zjednoczenie większości plemion Półwyspu Arabskiego za życia Mahometa

b. ekspansja terytorialna islamu w latach 30-ych VII w.

– podbój należących do Bizancjum Syrii, Palestyny, Egiptu

– podbój państwa perskiego

c. podbój Afryki Północnej

d. podbój Półwyspu Iberyjskiego – VIII w. – Andaluzja

e. nieudana próba zdobycia Konstantynopola – 717 r.

f. powstrzymanie ekspansji arabskiej w Europie Zachodniej przez Karola Młota – bitwa pod Poitiers (732 r.)

g. osiągnięcie na wschodzie granicy Chin

3. Polityka muzułmanów wobec ludów podbitych

a. pozyskiwanie elit politycznych podbitej ludności

b. przejmowanie systemu administracyjnego i podatkowego podbitych ziem

c. tolerancyjna polityka wobec ludności podbitej

d. niemuzułmańska ludność podbita zobowiązana do płacenia specjalnej daniny – dżizja

e. procesy arabizacji i islamizacji podbitej ludności

V. Cywilizacja islamu

1. Przejmowanie i rozwój dorobku cywilizacyjnego podbitych ludów

a. kopiowanie i tłumaczenie dzieł starożytnych myślicieli

b. przejmowanie dorobku cywilizacyjnego Bizancjum, Persji, Chin i Indii

2. powstanie trzech ośrodków naukowych:

a. Bagdad

b. Kair

c. Kordoba

d. duże osiągnięcia w:

– astronomii

– medycynie

– geografii

– filozofii

– matematyki  – liczby arabskie (przejęte od Hindusów)

3. Dbałość o rozwój rolnictwa – upowszechnianie sprawdzonych systemów uprawy, irygacji, melioracji

4. Rozwój miast

a. Damaszek – produkcja wzorzystych tkanin i stali damasceńskiej

b. Bagdad – produkcja papieru, szkła i jedwabiu

c. powstanie rozległego imperium sprzyjało rozwojowi handlu dalekosiężnego

VI. Rozpad imperium muzułmańskiego

1. Walki o władzę po śmierci Mahometa

2. Początek dynastii Umajjadów

a. przeniesienie stolicy do Damaszku

b. Mu’awija z rodu Umajjadów przekształca tytuł kalifa w dziedziczny

3. Podział wyznawców islamu

a. szyici

– zwolennicy Alego jako kandydata na kalifa

– nie uznawali sunny

– nie uznawali pierwszych trzech kalifów

b. sunnici

– uznawali za źródłowo wiary oprócz Koranu również sunnę

4. Tendencje decentralizacyjne w imperium muzułmańskim

a. bunt szyitów we wschodnim Iranie pod przewodnictwem Abbasydów

– Abu al.-Abbas ogłosił się kalifem

– wymordowanie rodziny Umajjadów

– jedyny ocalony przedstawiciel Umajjadów schronił się na Półwyspie Iberyjskim, gdzie utworzył niezależny kalifat Kordoby

b. Abbasydzi przenieśli stolicę do Bagdadu

c. usamodzielnienie się Maghrebu, Egiptu i krajów Azji środkowej

5. Najazd plemion tureckich z Azji Środkowej pod wodzą rodu Seldżuków

a. zdobycie przez Turków seldżuckich Bagdadu

b. nadanie Seldżukom  tytułu sułtana

Opracowanie tematu: Islam i jego wyznawcy

Galeria ilustracji: Islam i jego wyznawcy

Historia w źródłach:

Znaczenie wojny w źyciu muzułmaninia