6. 02. Wyprawy krzyżowe

I. Sytuacja na Bliskim Wschodzie

1. Ziemia Święta pod panowaniem arabskim

a. rywalizacja dwóch kalifatów arabskich:

– bagdadzkiego – dynastia Abbasydów (potomkowie Abu al-Abbasa)

– kairski – dynastia Fatymidów (potomkowie Alego i Fatimy – córki Mahometa)

b. usamodzielnianie się emirów

c. opanowanie kalifatu bagdadzkiego przez Turków seldżuckich

d. opanowanie przez Turków seldżuckich Anatolii, Palestyny i Syrii

2. Ziemia Święta jako cel pielgrzymek – Kalwaria i Grób Pański w Jerozolimie

II. Geneza krucjat

1. Sytuacja na Bliskim Wschodzie

a. agresywna polityka Turków seldżuckich – utrudnienia w dostępie do miejsc świętych dla chrześcijan

b. zagrożenie Bizancjum – obrona chrześcijaństwa przed ekspansją islamską

2. Obietnica zbawienia po śmierci

3. Krucjaty jako sposób podwyższenia autorytetu papiestwa podczas walki z cesarstwem o inwestyturę

4. Idea pokoju bożego (treuga Dei) – krucjaty jako sposób na ukierunkowanie agresji chrześcijańskiego rycerstwa

5. Sposób na zatrudnienie pozbawionych dziedzictwa młodszych synów feudałów

a. nadzieje na zdobycie nowych ziem

b. nadzieje na łupy wojenne

III. Pierwsza krucjata

1. Apel papieża Urbana II na synodzie w Clermont – 1095 r.

2. Pierwsza krucjata – „ludowa” – 1096 r.

a. masowy udział chłopów francuskich spowodowany widmem głodu

b. niedostateczne przygotowanie materialne wyprawy przyczyniło się do licznych rozbojów i rabunków

c. fanatyczny tłum dopuszczał się licznych pogromów żydowskich

d. wyprawa poniosła duże straty podczas przemarszu, a następnie została rozgromiona w Anatolii

2. Pierwsza wypraw rycerska  (1096-1099 r.)

a. udział 40-60 tys. rycerzy pod przywództwem między innymi:

– Rajmunda z Tuluzy

– Gotfryda z Bouillon

b. pierwsze sukcesy militarne i utworzenie państw krzyżowców:

– hrabstwa Edessy

– księstwa Antiochii

– księstwo Trypolisu

c. zdobycie Jerozolimy – 1099 r.

d. utworzenie Królestwa Jerozolimskiego

– Gotfryd z Bouillon obrońcą Grobu Pańskiego

– Baldwin pierwszym królem Jerozolimy

– Królestwa Jerozolimskie typowym państwem feudalnym

3. Powstanie zakonów rycerskich:

a. templariusze – 1118 r. (lub 1119 r.)

b. joannici – 1154

c. Krzyżacy – 1191 r.

d. zasady:

– podlegały wyłącznie papieżowi

– bracia składali zwykłe śluby zakonne, a ponadto ślubowali walkę z niewiernymi

IV. Walki w obronie Ziemi Świętej

1. Upadek hrabstwa Edessy (1144)

2. Druga krucjata (1147-1149 r.)

a. udział Konrada III (władca Niemiec) i Ludwika VII (król Francji)

b. nieudana próba odzyskania Edessy i zdobycia Damaszku

3. Utrata Jerozolimy przez krzyżowców

a. zjednoczenie Turków i Arabów przez sułtana Saladyna

b. zwycięstwo Saladyna w bitwie pod Hattin – 1187 r.

c. zdobycie Jerozolimy przez Saladyna – 1187 r.

4. Trzecia krucjata (1189-1192 r.)

a. udział władców:

– cesarza Fryderyka I Barbarossy

– króla Anglii Ryszarda Lwie Serce

– króla Francji Filipa II August

b. zdobycie Akki

5. Czwarta krucjata (1202-1205 r.)

a. współudział papieża InnocentegoIII w organizacji krucjaty

b. finansowy udział Wenecji w zorganizowaniu wyprawy

c. włączenie się krzyżowców w walkę o panowanie nad Bizancjum

d. zdobycie Bizancjum przez krzyżowców

e. utworzenie Cesarstwa Łacińskiego (1204-1261 r.)

– cesarzem Baldwin hrabia Flandrii

– Wenecjanie otrzymali część Konstantynopola, część Peloponezu i Wyspy Jońskie

– zmonopolizowanie handlu przez kupców weneckich

6. Ostatnie krucjaty

a. tzw. krucjata dziecięca – 1212 r.

b. piąta krucjata (1217 -1221 r.)

c. wyprawa cesarza Fryderyka II (1228-1229 r)

–  dzięki zabiegom dyplomatycznym Fryderyka II krzyżowcy na krótko odzyskali Jerozolimę (do 1244 r.)

d. krucjaty króla Francji Ludwika IX Świętego

– szósta wyprawa (1248-1254 r.)

– siódma krucjata (1270 r.)

e. 1291 r. – upadek Akki – ostatniej twierdzy krzyżowców w Ziemi Świętej

V. Skutki wypraw krzyżowych

1. Fiasko polityczne wypraw

a. papiestwo nie osiągnęło podstawowych celów

b. rozbito cesarstwo bizantyjskie

c. śmierć tysięcy ludzi

2. Ożywienie gospodarcze

– rozwój handlu

– wzrost znaczenia pieniądza w obrocie handlowym – handel lewantyński

– rozwój kredytu

3. Rozbudowa przemysłu stoczniowego

4. Przenikanie się wpływów trzech cywilizacji: łacińskiej, greckiej i arabskiej

5. Wzrost znaczenia Kościoła i zwiększenie się intensywności życia religijnego

Opracowanie tematu: Wyprawy krzyżowe

Galeria ilustracji: Wyprawy krzyżowe