2. 01. Cesarstwo i papiestwo

I. Status papiestwa po upadku cesarstwa zachodniego

1. Doktryna mówiąca o prymacie biskupów Rzymu nad innymi biskupami

a. upadek władzy świeckiej przyczyną rozszerzania się władzy papieża na sprawy świeckie

b. zwyczaj wyboru papieży i biskupów przez w drodze elekcji przez aklamację

2. Utworzenie Państwa Kościelnego

a. Zwycięstwo Pepina Krótkiego nad zagrażającymi Rzymowi Longobardami (wojny w latach 755-756)

b. Przekazanie odzyskanych od Bizancjum ziem środkowej Italii papiestwu – Patrymonium św. Piotra – 756 r.

3. Zastąpienie protektoratu cesarzy bizantyjskich nad Rzymem przez zwierzchnictwo Karolingów

4. Powstanie idei władzy uniwersalnej nad wszystkim ludami i krajami chrześcijańskimi

a. zadaniem cesarza jest krzewienie i obrona chrześcijaństwa

b. zadaniem papieża jest sprawowanie kultu religijnego

5. Podporządkowanie Kościoła cesarzowi

a. statut Ottona I uzależniał objęcie  tronu papieskiego od złożenia przysięgi na wierność cesarzowi – papież wasalem cesarza

b. cezaropapizm Henryka III (1039-1056) – papieże wykonawcami planów politycznych cesarza

6. Feudalizacja Kościoła i przejawy kryzysu w Kościele

a. liczne schizmy

b. symonia

c. nepotyzm

d. inwestytura świecka w Kościele

e. zeświecczenie duchowieństwa

f. niski poziom intelektualny kleru parafialnego

g. nisko poziom dyscypliny w Kościele

II. Ruch odnowy

1. Początek ruchu reformatorskiego w klasztorach – opactwo Cluny

a. dogodne warunki wynikające z autonomii klasztoru zarówno wobec władzy świeckiej jak i biskupiej

b. modyfikacja reguły zakonnej

– ograniczenie czasu przeznaczonego na pracę

– zwiększenie czasu przeznaczonego na praktyki religijne

c. utworzenie kongregacji  zakonów benedyktyńskich pod przywództwem Cluny

d. sformułowanie programu odnowy życia religijnego w Kościele

e. ogłoszenie przez papieża Mikołaja II nowych zasad wyboru papieża (1059 r.) – kolegium kardynałów

2. Program reformy Grzegorza VII

a. Grzegorz VII dążył do całkowitego podporządkowania duchowieństwa papieżowi

b.  Dictatus papae – 1075 r.

c. najważniejsze założenia reformy gregoriańskiej

– tylko papież dysponuje insygniami cesarskimi

– postanowień papieża nikt nie może zmienić

– papież nie może być prze nikogo sądzony

– papież może zwolnić poddanych z przysięgi wierności wobec władcy.

d. synod rzymski z 1075 r.

– potępienie świeckiej inwestytury

– potępienie symonii

– potępienie nikolaizmu – dążenie do wprowadzenia celibatu

III. Spór o inwestyturę

1. Sprzeciw Henryka IV wobec reform Grzegorza VII

a. zwołanie przez Henryka IV synodu do Wormacji (1076 r.)

b. zakwestionowanie legalności wyboru Grzegorza VII

2. Grzegorz VII na synodzie biskupów włoskich i francuskich ogłosił ekskomunikę Henryka IV

3. Upokorzenie się Henryka IV przed papieżem w Canossie – 1077 r.

4. Działania Henryka IV po cofnięciu ekskomuniki przez Grzegorza VII

a. pokonanie opozycji w Niemczech

b. zwołanie w 1080 r. synodu do Brixen – wybór antypapieża Klemensa III

c. opanowanie Rzymu i koronacja cesarska Henryka IV – 1084 r.

5. Konkordat wormacki – 1122 r.

a. zawarty przez Henryka V i Kaliksta II

b. zasady:

– biskupi i opaci wybierani kanonicznie i zatwierdzani przez papieża – inwestytura duchowna

– cesarz nadaje im dobra lenne (beneficja) związane z ich diecezjami

c. I sobór laterański (1123 r.) – rozszerzenie konkordatu wormackiego na wszystkie państwa chrześcijańskie

Opracowanie tematu: Wzrost potęgi Kościoła. Walka o panowanie nad światem

Galeria ilustracji: Wzrost potęgi Kościoła