3. 3. Narodziny imperium rzymskiego
I. Armia Rzymska
1. Armia obywatelska – obowiązkowa służba wojskowa obywateli, wykonywana na własny koszt.
2. Organizacja armii rzymskiej:
a. legion – 30 manipułów (łącznie 4200 żołnierzy)
– 3000 ciężkozbrojnej piechoty 
– 300 jeźdźców (ekwici)
–1200 piechoty lekkozbrojnej [
rzymski obóz wojskowy]
b. manipuł – 2 centurie
c. centuria – 10 ośmioosobowych drużyn
d. dowództwo
– konsul – każdy dowodził armią składającą się z dwóch legionów
– legat
– trybun wojskowy
e. dyscyplina w armii rzymskiej
– kara chłosty
– kara śmierci (decymacja – ścięcie co dziesiątego legionisty zhańbionej formacji)
– system nagród i wyróżnień
– triumf – uroczysty wjazd do miasta zwycięskiego wodza
f. taktyka walki – szyk manipularny
II. Podbój Italii
1. Podbój Etrusków
2. Najazdy Galów (Celtów) – IV. w. p.n.e.
3. Podbój Lacjum – zakończenie w 338 r. p.n.e.
4. Wojny z Samnitami – podbój na początku III w. p.n.e.
5. Podbój poleis Wielkiej Grecji
a. wojna z Tarentem
b. interwencja króla Epiru Pyrrusa
c. bitwa pod Benewentem – 275 r. p.n.e. – klęska Pyrrusa
6. Zakończenie podboju Półwyspu Apenińskiego – 264 r. p.n.e.
7. Organizacja terenów podbitych
a. kolonie
b. status sprzymierzeńców
– niezależność wewnętrzna
– zakaz tworzenia innych sojuszy niż Rzymem
– obowiązek służby wojskowej w armii rzymskiej
– prawo latyńskie – ograniczone prawa obywatelskie
III. Wojny punickie
1. Pierwsza wojna punicka (264-241 r. p.n.e.)
a. przyczyny
– fenicka rywalizacja o Sycylię
– rzymska pomoc dla Mamerytów na Sycylii
b. przebieg wojny:
– bitwa morska pod Mylae (261 r. p.n.e.) – zwycięstwo Rzymian [
rzymska pentera]
– klęska floty kartagińskiej w rejonie Wysp Egadzkich (241 r. p.n.e.)
c. zwycięstwo Rzymian
– zajęcie posiadłości kartagińskich na Sycylii
– wypłata odszkodowania
2. Druga wojna punicka (218-201r. p.n.e.)
a. podboje Kartaginy na Półwyspie Pirenejskim – Hamilkar Barkas
– rzeka Ebro linią rozgraniczającą wpływy rzymskie i kartagińskie
– konflikt o miasto Sagunt – naruszenie umowy przez Rzymian
– interwencja kartagińska w Sagut pretekstem dla Rzymian do wypowiedzenia wojny
b. wyprawa Hannibala do Italii
– przemarsz przez Pireneje
–bitwa nad Jeziorem Trazymeńskim (217 r. p.n.e.) – zwycięstwo Hannibala
– bitwa pod Kannami (216 r. p.n.e.) – zwycięstwo Hannibala
– przeniesienie przez Rzymian działań wojennych do Afryki Północnej – bitwa pod Zamą (202 r. p.n.e.) – zwycięstwo armii rzymskiej dowodzonej przez Publiusza Korneliusza Scypiona [
triumf Scypiona Afrykańskiego]
– kapitulacja Kartaginy – utrata wszystkich posiadłości zamorskich i afrykańskich; wypłata olbrzymiego odszkodowania; zakaz posiadania floty
3. Trzecia wojna punicka (149-146 r. p.n.e.)
a. zdobycie Kartaginy
b. zniszczenie miasta
IV. Podbój państw hellenistycznych
1. Wojny macedońskie
a. bitwa pod Kynoskefalaj (197 r. p.n.e.)
b. ogłoszenie „wolności Hellenów” – państwa greckie pod zwierzchnictwem Rzymu
c. klęska Macedonii pod Pydną (168 r. p.n.e.) – podbój Macedonii i przekształcenie jej w prowincję Rzymu
d. stłumienie antyrzymskiego powstania Greków (146 r. p.n.e.)
– zburzenie Koryntu
– przekształcenie Grecji w prowincje rzymską
2. Walki z Antiochem III z dynastii Seleukidów
3. Pergamon zapisany Rzymowi w testamencie
V. Organizacja Imperium Romanum
1. Organizacja prowincji
a. status mieszkańców prowincji
– sprzymierzeńcy (obowiązek służby wojskowej; zwolnienie z daniny)
– poddani (płacenie daniny; zwolnienie z obowiązku służby wojskowej)
b. zarząd prowincjami
– namiestników (konsulowie i pretorzy po zakończeniu kadencji)
– publikanie (dzierżawcy publicznych dochodów – podatków)
Opracowanie tematu: Rzym w okresie wielkich podbojów
Galeria ilustracji: Rzym w okresie wielkich podbojów