3. 4. Przemiany społeczne w republice rzymskiej
I. Skutki podbojów
1. Gospodarcze
a. upadek drobnych gospodarstw rolnych
b. powstawanie średnich gospodarstw – gospodarstwa typu villa (25-60 ha powierzchni)
2. Społeczne
a. powstanie i wzrost liczebności proletariatu
b. gwałtowny wzrost liczebności niewolników
c. wykształcenie się stanu ekwitów
d. stopniowy upadek drobnych właścicieli ziemskich
– skupienie ziemi w rękach nielicznej grupy wielkich właścicieli ziemskich
– zmniejszenie się liczby obywateli zobowiązanej do służby wojskowej
3. polityczne – instytucje republikańskie niedostosowane do powiększonego państwa i znacznego rozproszenia obywateli.
II. Reformy Grakchów
1. Reformy Tyberiusza Grakchusa (trybun ludowy w 133 r. p.n.e.)
a. reforma agrarna - ustawa ograniczająca wielkość majątków ziemskich na terenach zajętych przez Rzym
b. opór zamordowanie Tyberiusza Grakchusa
2. działalność Gajusza Grakchusa – 123 r. p.n.e.
3. Rozruchy w Rzymie i śmierć Tyberiusza Grakchusa
III. Rozwój niewolnictwa
1. Gwałtowny wzrost liczby niewolników spowodowany licznymi podbojami Rzymu
2. Zróżnicowane położenie niewolników uzależnione od ich wykształcenia, umiejętności i miejsca zatrudnienia
3. Gladiatorzy – niewolnicy walczący na arenie 
4. Powstanie Spartakusa – 73 r. p.n.e.
a. wybuch powstania w szkole gladiatorów w Kapui
b. działania zbrojne armii powstańczej na obszarze całego Półwyspu Apenińskiego
c. klęska wojsk Spartakusa w starciu z armią Marka Krassusa
Opracowanie tematu: Kryzys i upadek republiki w Rzymie
Galeria ilustracji: Kryzys i upadek republiki w Rzymie