3. 5. Kryzys republiki
I. Kryzys republiki
1. Powstanie dwóch stronnictw politycznych w Rzymie:
a. optymaci – zwolennicy senatu
b. popularzy – zwolennicy reform
2. Reforma wojskowa Gajusza Mariusza (schyłek II w. p.n.e.):
a. armię obywatelską zastąpił armią zawodową
b. dla zawodowych żołnierzy lojalność wobec wodza stała się ważniejsza od lojalności wobec republiki
c. dzięki istnieniu zawodowej armii znacznie wzrosła polityczna rola wybitnych dowódców wojskowych – dyktatura Sulli 
(82-79 r. p.n.e.)
1. Zawarcie porozumienia w 60 r. p.n.e. przez:
– Gnejusza Pompejusza Wielkiego
2. Podział stanowisk między triumwirami
3. Podbój Galii Zaalpejskiej przez Cezara – stłumienie powstania Wercyngetoryksa – 52 r. p.n.e.
4. Wybuch konfliktu między Juliuszem Cezarem a senatem (Gnejusz Pompejusz Magnus)
– przekroczenie granicznej rzeki Rubikon przez Cezara wraz za armią – 49 r. p.n.e. - początek wojny domowej
– zwycięstwo wojsk Cezara w bitwie pod Farsalos – 48 r. p.n.e.
III. Rządy Cezara 
1. Działalność Cezara w Egipcie
a. związek z Kleopatrą
b. zniszczenie podczas walk Biblioteki Aleksandryjskiej
2. Koncentracja władzy w rękach Cezara
a. objęcie urzędów:
– tytuł „dyktatora wieczystego”
– trybun ludowy
– najwyższy kapłan
b. reformy:
– zwiększenie liczby senatorów
– zaostrzenie przepisów przeciwko nadużyciom namiestników w prowincjach
– reforma kalendarza (kalendarz juliański)
c. śmierć Juliusza Gajusza Cezara – zamach w idy marcowe 44 r. p.n.e.
IV. Drugi triumwirat
1. Oficjalne powołanie drugiego triumwiratu:
– Oktawian 
– Lepidus
2. Zwycięstwo wojsk drugiego triumwiratu nad wojskami republikańskimi pod Filippi – 42 r. p.n.e.
3. Rozpad drugiego triumwiratu i konflikt między Oktawianem a Markiem Antoniuszem
a. związek Marka Antoniusza z Kleopatrą
b. zwycięstwo floty Oktawiana nad flotą Marka Antoniusza i Kleopatry pod Akcjum - 31 r. p.n.e.
Opracowanie tematu: Kryzys i upadek republiki w Rzymie
Galeria ilustracji: Kryzys i upadek republiki w Rzymie