2. 05. Unia lubelska - Rzeczpospolita Obojga Narodów
I. Unia polsko-litewska w XV wieku
1. Stosunki polsko-litewskie w XV w. – między unią personalną a unią dynastyczną
a. unia dynastyczna w latach 1440-1444
– Władysław III Warneńczyk – Korona Królestwa Polskiego
– Kazimierz IV Jagiellończyk – Wielkie Księstwo Litewskie
b. unia personalna za panowania Kazimierza IV Jagiellończyka (1446-1492)
c. unia dynastyczna – (1492-1501)
– Jan I Olbracht – Korona Królestwa Polskiego
– Aleksander Jagiellończyk – Wielkie Księstwo Litewskie
2. Unia krakowsko-wileńska – 1499 r.
a. przymierze wojskowo-polityczne Polski i Litwy
b. postanowienia:
– udzielenie wzajemnej pomocy przeciw wrogom
– wypowiadanie wojny wyłącznie za zgodą drugiej strony
– wybór władcy każdego z państwa „za radą i wiadomością” drugiej strony.
3. Unia mielnicka – 1501 r.
a. wybór Aleksandra Jagiellończyka na króla Polski po śmierci Jana I Olbrachta
b. postanowienia unii mielnickiej
– Aleksander zgodził się na połączenie obu państwa unią realną
– wybór wspólnego władcy przez dostojników obu państw
– brak akceptacji dla unii mielnickiej ze strony litewskiej
c. unia personalna za panowania Zygmunta I Starego i Zygmunta II Augusta
II. Unia lubelska – 1569 r.
1. Litwa w pierwszej połowie XVI w.
a. stopniowe upodabnianie się pod względem społecznym, ustrojowym i gospodarczym do Polski
b. ogłoszenie zbioru opraw nazwanego II statutem litewskim
2. Geneza unii lubelskiej
a. działania ruchu egzekucyjnego na rzecz zacieśnienia unii polsko-litewskiej
b. wzrost zagrożenia Litwy ze strony Moskwy
c. dążenie szlachty polskiej do uzyskania prawa nabywania ziemi na terenie Litwy
d. dążenie szlachty litewskiej do uzyskania takich praw politycznych, jakie miała szlachta polska
e. Zygmunt II August popierał projekt zacieśnienia unii ponieważ:
– jego bezdzietność groziła całkowitym zerwaniem unii po jego śmierci
– zdawał sobie sprawę, że osamotniona Litwa nie wygra rywalizacji o Inflanty
2. Sejm w Lublinie – 1568/1569
a. sejm koronny odbywał się z udziałem posłów litewskich
b. dramatyczny przebieg dyskusji w sprawie warunków unii
– Litwini opowiadali się za zachowaniem luźnego związku obu państw
– posłowie polscy domagali się inkorporacji Litwy do Korony
c. opuszczenie sejmu przez część posłów litewskich
3. Akt unii lubelskiej – 1569 r.
a. podjęcie przez Zygmunta II Augusta decyzji o włączeni do Korony południowych ziem Wielkiego Księstwa Litewskiego
– województwa podlaskiego
– województwa wołyńskiego
– województwa bracławskiego
– województwa kijowskiego
b. powrót posłów litewskich na sejm
c. uchwalenie aktu unii – 1569 r.
4. Zasady polsko-litewskiej unii realnej
a. Korona i Litwa miały wspólne:
– sejm
– król
– polityka zagraniczna
– moneta
b. Korona i Litwa zachowały odrębne
– administrację
– urzędy
– prawo
– skarb
– wojsko
III. Skutki unii lubelskiej
1. PowstanieRzeczpospolitej Obojga Narodów
2. Wzrost potęgi i znaczenia politycznego Polski i Litwy
3. Utrwalenie wielonarodowościowego charakteru Rzeczpospolitej Obojga Narodów
a. Polacy – 40%
b. Litwini – 20%
c. ludność ruska, białoruska i ukraińska – 20%
d. Niemcy – 20%
e. Żydzi i inni – 5%
4. Powstawanie latyfundiów magnackich
5. Zwiększenie zaangażowania Polski w politykę wschodnią
6. Wymiana kulturowa
a. promieniowanie kultury polskiej na Litwę
b. wzmożony wpływ kultury wschodniej na kulturę polską
c. polonizacja elit litewskich i ruskich