1. 1. Człowiek - istota społeczna

I. Psychologiczne koncepcje człowieka

1. Psychologia to nauka zajmująca się badaniem zachowań i czynności psychicznych człowieka

2. Koncepcje zachowania się człowieka

a. koncepcja psychoanalityczna – czynnikiem determinującym zachowania człowieka są potrzeby

b. koncepcja behawioralna – najważniejszym czynnikiem kształtującym osobowość jest środowisko

c. koncepcja poznawcza – głównym regulatorem zachowania człowieka są informacje odbierane z zewnątrz

d. koncepcja humanistyczna – człowiek jest indywidualnością dążącą do rozwoju i samorealizacji

II. Osobowość człowieka

1. Osobowość – względnie stały zbiór właściwości psychicznych człowieka, decydujący o jego zachowaniu

1. Klasyczne koncepcje osobowości

a. Klasyfikacja w osobowości ze względu na temperament – sposób zachowania się (Hipokrates)

– sangwiniczny (aktywny, pogodny)

– flegmatyczny (apatyczny, ospały)

– melancholijny (smutny, zamyślony)

– choleryczny (pobudliwy, nerwowy)

b. wg. psychoanalitycznej teorii Zygmunta Freuda osobowość składa się z:

– id (naturalne popędy)

– superego (zbiór zasad przyswojonych w drodze socjalizacji)

– ego (świadome decyzje)

– główną siłą napędową aktywności człowiek jest libido

c. wg. Alfreda Adlera osobowość dąży do przezwyciężenia poczucia niższości i charakteryzuje popędem do agresji

d. psychologia analityczna Carla Gustawa Junga

– ze względu na nastawienie do świata podzielił ludzi na:

introwertyków – człowiek skupiony na przeżyciach wewnętrznych

ekstrawertyków – człowiek skupiony na otaczającej go rzeczywistości

– postawa człowieka może charakteryzować się

racjonalnością

irracjonalnością

III. Składniki osobowości

1. Charakter – ogół cech człowieka

2. Tożsamość – posiadana przez człowieka wizja własnej osoby, składająca się z cech wyglądu, psychiki i zachowania, stanowiąca o odrębności i niepowtarzalności

a. tożsamość osobista

b. tożsamość społeczna

3. Mentalność – zespół przekonań, poglądów i nawyków danej osoby, którymi kieruje się ona przy przetwarzaniu informacji o życiu społecznym

a. mentalność indywidualistyczna

b. mentalność kolektywistyczna

4. Wartości

a. cechy właściwe danej osobie, decydujące o jej zaletach

b. stany rzeczy cenne dla człowieka z punktu widzenia zaspokajania jego potrzeb

5. Potrzeby – odczuwany brak czegoś, stanowiący motyw do działań mających na celu wypełnienie tego braku

piramida potrzeb Abrahama Maslowa

6. Postawy – w miarę stały stosunek danej osoby do ludzi, zjawisk i poglądów

7. Temperament – zespół względnie stałych cech psychicznych  chrakteryzujących dynamikę życia emocjonalnego człowieka, procesów poznawczych i zachowania się

8. Cechy umysłowe

a. zdolności – właściwości umożliwiające skuteczne wykonywanie określonych czynności

b. inteligencja – zespół zdolności umysłowych umożliwiających sprawne korzystanie z nabytej wiedzy oraz skuteczne zachowanie się w sytuacjach nowych

c. racjonalność – zdolność do postępowania zgodnego z zasadami logicznego rozumowania

9. Uczucia i emocje

a. uczucia – stan psychiczny człowieka odzwierciedlający jego stosunek do zjawisk i innych ludzi

c. emocje – stan gwałtownego i krótkotrwałego pobudzenia emocjonalnego

10. Inteligencja emocjonalna – zdolność do rozpoznawania uczuć i emocji u siebie i innych ludzi