2. 8. Ruchy społeczne

1. Zmiana społeczna

a. pod pojęciem zmiany społecznej rozumiemy:

– każdą istotną zmianę w zakresie struktury społecznej, instytucji, wartości, norm, zwyczajów, lub ról społecznych w określonym społeczeństwie

– różnicę między stanem systemu społecznego w jednym momencie i stanem tego samego systemu w innym momencie (Piotr Sztopka)

b. przyczyny zmian społecznych:

– zmiany w środowisku naturalnym

– procesy kulturowe – np. zjawisko dyfuzji, czyli przenikania się kultur

– przekształcenia technologiczne

– zmiany demograficzne

– przekształcenia gospodarcze

– działalność państwa

transformacja ustrojowa

zmiany w systemie prawnym

– wpływ wybitnych jednostek

c. Formy zmian społecznych

– rewolucja

zmiany obejmują wszystkich dziedzin życia

radykalny charakter zmian

gwałtowny przebieg zmian

masowy udział dużych grup społecznych

obecność silnych emocji społecznych

– reformy

stopniowe przekształcanie elementów systemu społecznego

unikanie przemocy

stosowanie instrumentów prawnych

2. Ruch społeczny to forma zbiorowego, spontanicznego działania pewnych kategorii społecznych lub zbiorowości zmierzających do określonego celu i często do wywołania zmiany społecznej.

a. cechy charakterystyczne ruchu społecznego:

– luźna struktura organizacyjna

– brak sformalizowanego członkostwa

– dążenie do przeprowadzenia zmiany bez przejmowania władzy

b. Klasyfikacja ruchów społecznych

– rewolucyjne (radykalne) – dążą do głębokich zmian społecznych lub ustrojowych

– reformatorskie – dążą do zreformowania określonych dziedzin życia

– ekspresywne – koncentrują się na zmianach w zakresie kultury, systemu wartości lub stylu życia

3. Feminizm – walka o równouprawnienie kobiet i przeciwstawianie się dyskryminacji kobiet

a. ewolucja

– ruch emancypacyjny

– sufrażystki

– ruch wyzwolenia kobiet

b. osiągnięcia:

– ustanowienie Karty praw podstawowych (Unia Europejska – 2000 r.)

– wprowadzenie tzw. kwot wyborczych (procentowe określenie liczby kobiet na listach wyborczych)

– wprowadzanie tzw. parytetów (naprzemienne wpisywanie kobiet i mężczyzn na listach wyborczych)

– Konwencja w sprawie likwidacji wszelkich form dyskryminacji kobiet (ONZ)

– rezolucja Parlamentu Europejskiego, postulująca zapewnienie udziału 40% każdej płci w instytucjach publicznych (2008 r.)

4. Ruch praw obywatelskich

b. ruch non-violence (bez przemocy)

– twórcą był Mahatma Gandhi

– walka o słuszne prawa bez użycia przemocy

– stosowanie biernego oporu

b. ruch praw obywatelskich Martina Luthera Kinga

– walka z segregacją rasową

– walka o pełne równouprawnienie dla czarnoskórej ludności Stanów Zjednoczonych

– stosowanie obywatelskiego nieposłuszeństwa – działania łamiące konkretne przepisy prawne w przekonaniu, że naruszają one istotne wartości dla osób stosujących obywatelskie nieposłuszeństwo

c. Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność”

– został utworzony na fali strajków spowodowanych trudną sytuacją gospodarczą

– powstał w 1980 r. jako powszechny, ogólnopolski i wielopłaszczyznowy ruch społeczny

– podpisanie tzw. porozumień sierpniowych (31 VIII 1980 r.)

– działalność NSZZ „Solidarność” przerwało wprowadzenie stanu wojennego (13 XII 1981 r.)

– obrady Okrągłego Stołu (wiosna 1989 r.)

– transformacja ustrojowa w Polsce

5. Ekologizm

a. zajmuje się problemem degradacji środowiska naturalnego

b. duże zróżnicowanie 

– partie polityczne (np. partia Zieloni)

– międzynarodowa organizacja Greenpeace

c. cele:

– walka o ograniczenie działalności przyczyniającej się do degradacji środowiska naturalnego

– sprzeciw wobec genetycznej modyfikacji roślin i zwierząt

– popularyzowanie zachowań proekologicznych 

6. Antyglobalizm i alterglobalizm

a. antyglobalizm – ruch społeczny wyrażający sprzeciw wobec postępującej globalizacji

b. alterglobalizm – ruch społeczny wyrażający sprzeciw wobec czysto ekonomiczny charakter globalizacji