2. 7. Współczesne ideologie i doktryny społeczne
1. Konserwatyzm
a. główni przedstawiciele
– Edmund Burke
– Brançois Chateaubriand
b. koncepcja jednostki
– przekonanie, że natura człowieka jest skażona złem
– wzorem osobowym jest człowiek zdolny do poświęceń, dla którego obowiązki są ważniejsze niż uprawnienia
c. koncepcja społeczeństwa
– nadrzędność wspólnoty nad jednostką
– przyjmuje hierarchiczną budowę społeczeństwa
– spoiwem gwarantującym ład społeczny jest tradycja, czyli przekazywane z pokolenia na pokolenie normy, poglądy, obyczaje i wierzenia
d. gospodarka
– powinna opierać się na prywatnej własności
– powinna obowiązywać wolna konkurencja
2. Liberalizm
a. główni przedstawiciele
– John Locke
– Charles de Montesquieu
– Adam Smith
– Alexis de Tocqueville
– Benjamin Constant
b. koncepcja jednostki
– człowiek jest wartością najwyższą – koncepcja indywidualistyczna
– wolność jednostki jest wartością niepodważalną
– człowiek jest z natury racjonalny
– gwarancja podstawowych praw człowieka: prawa do życia, wolność osobista, wolność sumienia i wyznania, wolność zgromadzeń, słowa i druku
c. koncepcja społeczeństwa
– społeczeństwo jest środkiem służącym człowiekowi do samorealizacji
– wszyscy ludzie są równi wobec prawa
d. gospodarka
– opowiada się za gospodarką wolnorynkową
– sprzeciw wobec interwencjonizmowi państwowemu
– gospodarka powinna opierać się na zasadach leseferyzmu – pełna swoboda działalności gospodarczej
– podstawą gospodarki jest własność prywatna
3. Socjalizm
a. socjalizm utopijny
– Claude Henri Saint-Simon
– Charles Fourier
– Robert Owen
b. socjalizm naukowy – komunizm
– Karol Marks
– Fryderyk Engels
4. Socjaldemokracja
a. główni przedstawiciele
– Ferdynand Lassalle
– Eduard Benstein
– Karol Kautsky
b. koncepcja jednostki
– pozytywna wizja człowieka, który posiada ogromne możliwości i pozbawiony jest wad
– człowiek pojmowany jest jako istota społeczna, w pełni realizująca się tylko w społeczeństwie
c. koncepcja społeczeństwa
– społeczeństwo pojmowane w sposób klasowy
– w społeczeństwie powinny obowiązywać równość społeczna i sprawiedliwość społeczna
d. gospodarka
– socjaldemokraci uznają wolny rynek i ale uważają, że powinien on podlegać kontroli społecznej
– w gospodarce oprócz własności prywatnej powinny funkcjonować inne typy własności
5. Nauka społeczna Kościoła
a. główni przedstawiciele
– papież Leon XIII
– Jacques Maritain
– Emmanuel Mounier
b. koncepcja jednostki
– personalizm chrześcijański – w centrum badań filozoficznych osoba człowieka, a nie społeczność
– przekonanie o wolności człowieka, przejawiającej polegającej na uwolnieniu się od grzechu
– postulat respektowania godności osoby ludzkiej
c. koncepcja społeczeństwa
– społeczeństwo pojmowane jako organiczna całość złożona z powiązanych grup, warstw i klas
– postulat solidaryzmu społecznego – uznanie nadrzędności dobra wspólnego nad egoizmem grup i jednostek
– uznanie rodziny jako podstawowej komórki społecznej
d. gospodarka
– uznanie dla własności prywatnej i społecznej gospodarki rynkowej
– akceptacja dla umiarkowanej ingerencji państwa w gospodarkę