4. 03. Ustrój polityczny Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej

1. System prezydencki

a. w systemie prezydenckim realizowany jest klasyczny trójpodział władzy

b. władza ustawodawcza i wykonawcza są od siebie całkowicie niezależne (separacja władz)

– pochodzą z odrębnych wyborów

– parlament jest pozbawiony uprawnień w odniesieniu do władzy wykonawczej (z wyjątkiem procedury impeachmentu)

– prezydent jest pozbawiony inicjatywy ustawodawczej i nie może rozwiązać parlamentu

2. Władza wykonawcza

a. wybory prezydenckie

– wybory odbywają się co cztery lata

– urząd prezydenta może być sprawowany dwukrotnie

– wybory mają charakter powszechny i pośredni – wyboru dokonuje kolegium elektorów

każdy stan posiada liczbę elektorów równą liczbie miejsc w Kongresie

wszyscy elektorzy z danego stanu muszą oddać głos zgodny z wynikiem wyborów prezydenckich w ich stanie

b. kompetencje prezydenta USA

– jest liderem swojej partii

– prezydent jest szefem administracji – powołuje sekretarzy stanu (funkcjonariuszy administracji federalnej)

– stoi na czele armii

– powołuje sędziów:

Sądu Najwyższego

dyrektora Federalnego Biura Śledczego (FBI)

dyrektora Centralnej Agencji Wywiadowczej (CIA)

– kieruje polityką zagraniczną

zawiera umowy międzynarodowe (traktaty zawiera za zgodą Senatu)

powołuje ambasadorów

– co roku wygłasza orędzie o stanie państwa

– w zakresie stanowienia prawa

nie ma inicjatywy ustawodawczej

ma prawo weta wstrzymującego wobec uchwał Kongresu, które może być odrzucone 2/3 głosów

c. odpowiedzialność prezydenta – procedura impeachmentu

– prawo postawienia prezydenta w stan oskarżenia posiada Izba Reprezentantów

– prawo sądzenia prezydenta przysługuje Senatowi działającemu pod przewodnictwem prezesa Sądu Najwyższego

d. wiceprezydent

– sprawuje funkcje reprezentacyjne

– obejmuje funkcję prezydenta na wypadek przedterminowego zwolnienia urzędu

3. Władzę ustawodawczą sprawuje dwuizbowy Kongres

a. Izba Reprezentantów

– 435 deputowanych wybieranych w okręgach jednomandatowych

– przewodniczącym izby jest speaker

– kadencja izby trwa 2 lat

b. Senat

– składa się ze 100 senatorów – po dwóch z każdego stanu

kadencja senatorów trwa 6 lat

co dwa lata wymieniana jest 1/3 składu izby

Senatowi przewodniczy wiceprezydent lub senator najstarszy stażem (prezydent pro tempore) z partii dysponującej większością

– uprawnienia Kongresu

ustawodawcze – m.in. prawo uchwalania ustawy budżetowej i podatków

kontrolne – Izba Reprezentantów może postawić w stan oskarżenia prezydenta i urzędników federalnych

4. Władza sądownicza

a. sądy federalne

b. sądy szczególne

c. Sąd Najwyższy

d. trójinstancyjność postępowania sądowego: sądy okręgowe – sądy apelacyjne – Sąd Najwyższy

5. Ustrój terytorialny Stanów Zjednoczonych

a. USA są państwem federalnym

b. 50 stanów

c. większość stanów jest podzielona na hrabstwa

d. każdy stan posiada własną konstytucję

e. struktura władz stanowych

– dwuizbowe zgromadzenie stanowe (z wyjątkiem stanu Nebraska)

– gubernator jako szef administracji stanowej