Statutowa teoria następstwa tronu we Francji

Pierwsza konkluzja: jedne rzeczy, jak domy, pola i inne przedmioty należące do osób prywatnych, dzierżone są patrymonialnie; inne, jak dobra publiczne, w żaden sposób nie mogą być dzierżone patrymonialnie (…).

Druga konkluzja: przy rzeczach zdatnych do sukcesji – co się tyczy naszego zagadnienia – istnieje możliwość dwojakiej sukcesji: jedna jest patrymonialna – teksty prawa kanonicznego nazywają ją także dziedziczną (…) druga jest pierwotna, ani patrymonialna, ani też dziedziczna, lecz po­wstająca na skutek porzucenia przez kogoś rzeczy lub opuszczenia stano­wiska (…).

Ósma konkluzja: w królestwie francuskim następstwo tronu jest oparte jedynie na prawie zwyczajowym i wynika z samej mocy tego prawa, a to w ten sposób, że sukcesja pierwotna przyznana jest męskim, pierworodnym potom­kom z linii prostej tych osób, po których obejmuje się tron, w braku zaś takiej linii potomkom męskim z bocznej linii według bliższego stopnia pokrewieńst­wa. (…)

Dziesiąta konkluzja: nigdy nie było wolno królom Francji – tak i obec­nemu władcy nie wolno – sporządzać testamentu dotyczącego królestwa i czynić tą drogą dziedzicem swego pierworodnego syna, czy też jakąś inną osobę. Ta konkluzja wynika z tego (…), że prawo zwyczajowe nie posta­nowiło, iż można dysponować królestwem za pomocą testamentu; postano­wiono natomiast co do tej kwestii w prawie pospolitym [tj. prawie powszechnym, za które uznawano normy prawa rzymskiego i kanonicznego], że możliwość dysponowania królestwem za pomocą testamentu nie istnieje, jak i nie ma sukcesji dziedzicznej. W rezultacie to, co nie zostało zmienione w prawie pospolitym ani przez zwyczaj ani też przez ustawę, pozostaje nadal zastrze­żone dla norm tegoż prawa, (…)

Czternasta konkluzja: jak wynika z tego, co wyżej powiedziano, następstwo tronu w królestwie Francji nie jest ani dziedziczne, ani też – w normalnych wypadkach – elekcyjne, skoro nikt nie wybiera i skoro elekcja jest – według Filozofa [tj. Arystotelesa] – aktem woli (…). Jest to natomiast sukcesja pierwotna, stworzona przez samą moc prawa zwyczajowego i przyznana przez nie pewnym osobom. Należy ona do nowej formy i nowego rodzaju następstwa tronu, stworzonego przez zwyczaj, jak to wykazano przy przedstawionych wyżej zagadnieniach i co także wyraźnie wynika z faktu, że nie jest to sukcesja ani elekcja, ani też dziedziczna; jest to więc całkiem odmienny rodzaj, stworzony przez statut, tj. prawo zwyczajowe królestwa (…).

Fragmenty traktatu Jana de Terra Rubea

Za: Historia państwa i prawa. Wybór tekstów źródłowych, pod red. Bogdana Lesińskiego, Poznań, str. 42-43

A. Scharakteryzuj przedstawione przez autora formy sukcesji.

B. Przedstaw obowiązującą we Francji zasadę następstwa tronu.

C. Wyjaśnij, jaki – w świetle cytowanego traktatu – wpływ na następstwo tronu po swojej śmierci miał król Francji.