Uniwersał cesarza Fryderyka l z 1157 r.
Gdy moc Boża, od której pochodzi każda władza na niebie i na ziemi, nam, pomazańcowi Jego, powierzyła rządy w królestwie i cesarstwie i orężowi cesarskiemu poruczyła czuwanie nad pokojem Kościołów, z największym bólem serca musimy się użalić Waszej Miłości, że od głowy św. Kościoła, na którym Chrystus wycisnął piętno pokoju i miłości, zdają się wychodzić przyczyny niesnasek, posiew złego i jad zarazy. Od których, jak bardzo się obawiamy, może doznać skalania, nie daj Boże, całe ciało Kościoła, może rozpaść się jedność i powstać rozdział między władzą państwową, a kapłańską. Kiedy bowiem niedawno bawiliśmy na dworze w Bisuncium [Besançon] i z należną troskliwością radziliśmy nad godnością cesarstwa i dobrem Kościołów, przybyli legaci apostolscy, mówiąc, że takie poselstwo przynoszą naszemu majestatowi, z jakiego godność cesarstwa niemałe może osiągnąć pomnożenie. Gdy pierwszego dnia ich pobytu ze czcią ich przyjęliśmy, a drugiego, jak jest zwyczajem, do wysłuchania ich poselstwa z książętami naszymi zasiedliśmy, oni, jakby duchem nieprawości przejęci, z niesłychaną pychą, z zuchwałą wzgardą, z przeklętą wyniosłością nadętego serca przedstawili nam swe poselstwo spisane w liście apostolskim, którego treść jest taka: że mamy sobie przypomnieć, iż pan papież udzielił nam odznaki cesarskiej korony i wcaleby nie żałował, gdyby jeszcze większe beneficia nasza Wysokość z rąk jego otrzymała. Takie to było owo poselstwo ojcowskiej słodyczy, która winna czuwać nad jednością Kościoła i cesarstwa, która węzłem pokoju ma łączyć oboje, która do zgody i posłuszeństwa ma skłaniać umysły wiernych. Zaprawdę, do głosu tego bezczelnego i pozbawionego wszelkiej prawdy nie tylko majestat cesarski powziął należytą odrazę, ale i wszyscy książęta, którzy byli obecni, takim zawrzeli oburzeniem i gniewem, że bez wątpienia byliby tych dwóch niegodziwych księży skazali na karę śmierci, gdyby temu nie była zapobiegła nasza obecność (...) Gdy przez wybór książąt królestwo i cesarstwo od samego Boga jest nam dane, który przez mękę Chrystusa, Syna Swego, dwom mieczom niezbędnym do rządzenia świat poddał, i gdy Piotr apostoł tak nas uczył: „Boga się bójcie a króla czcijcie”, każdy, kto powiada, żeśmy koronę cesarską jako beneficium przyjęli od pana papieża, sprzeciwia się Boskim postanowieniom i nauce Piotra, i winien będzie kłamstwa.
Uniwersał cesarza Fryderyka l do książąt, biskupów etc., 2. dnia 1 października 1157 r.
Wielka historia świata, t. 4, Kształtowanie średniowiecza, pod red. Macieja Salamona, Kraków 2005, str. 341
A. Wyjaśnij pojęcia: uniwersał, legat, beneficjum.
B. Wyjaśnij przyczyny oburzenia Fryderyka I na papieża.
C. Nazwij konflikt, którego wyrazem jest cytowany uniwersał. Wyjaśnij, co było jego przyczyną.
D. Przedstaw koncepcję władzy cesarskiej, reprezentowaną przez cesarza Fryderyka I.