Obrona niezawisłości Polski przez Bolesława Krzywoustego w 1109 r.
Gdy się to działo, cesarz Henryk IV, jeszcze w Rzymie nie ukoronowany – koronacja miała się odbyć na drugi rok – mając zamiar wkroczyć do Polski z potężnym wojskiem, przesłał do Bolesława wprzód poselstwo w te słowa: „Niegodnym cesarza byłoby i przeciwnem prawom rzymskim, wkraczać z orężem w ręku w krąg wroga, a zwłaszcza swego rycerza [lennika], pierwej, nim się go zapytało o pokój, jeśli chce być posłusznym, lub o wojnę, jeśli stawić chce opór, by miał czas ubezpieczyć się pierwej. Dlatego zawiadamiam cię, że albo zgodzisz się brata swego [Zbigniewa] przyjąć, oddając mu połowę królestwa, a mnie płacić rocznie 300 grzywien trybutu lub tyluż rycerzy dostarczyć na wyprawę, albo ze mną – jeśli jesteś w stanie – podzielić mieczem królestwo polskie”. Na to książę północy Bolesław odpowiedział: „Jeśli pieniędzy naszych, lub rycerzy polskich żądasz, jako haraczu, to mielibyśmy się za niewiasty, a nie za mężów, gdybyśmy wolności swej nie bronili. Zaś do przyjęcia człowieka buntowniczego, lub do podzielenia z nim jednolitego [i niepodzielnego] królestwa, nie zmusi mnie przemoc jakiejkolwiek obcej władzy, a chyba tylko jednomyślna rada moich ludzi i decyzja mojej własnej woli. Gdybyś z dobrocią a nie z zuchwalstwem zażądał pieniędzy lufo żołnierzy na pomoc Kościołowi Rzymskiemu, uzyskałbyś na pewno nie mniej pomocy i rady u nas, jak ją znajdowali twoi przodkowie u naszych. Zatem bacz, komu i grozisz: jeśli chcesz wojować, znajdziesz wojnę!”
Anonim tzw. Gall, Kronika Polska
Za: Teksty źródłowe do nauki historii w szkole, nr 6: Rozwój dążeń uniwersalistycznych. Walka papiestwa z cesarstwem i wojny krzyżowe, opracował Jan Żuławiński, Warszawa 1959, str. 26-27
A. Na podstawie wiedzy pozaźródłowej wyjaśnij, kim był wspomniany w źródle Zbigniew i na czym polega jego związek z opisanymi w źródle wydarzeniami.
B. Przedstaw żądania Henryka IV wobec Bolesława i wyjaśnij ich podstawę prawną.
C. Oceń postawę Bolesława Krzywoustego.