Werbunek do Legionówwg Pamiętnika Luxa-Wierzbickiego

Legiony z wojsk austriackich w niewole zabranych w róż­nych bitwach w Niemczech i we Włoszech składały się, w mniejszej ich daleko liczbie ze zbiegów. Jeńcy ci po kilka lat we Francji zamieszkiwali, zastępowali w robotach wiejskich spisowych do wojska wybranych. Przyzwyczajeni do ludzkiego z nimi postępowania i do wygód w ich kraju rodzinnym nie­znanych, namawiani przez oficerów polskich wysłanych do zbierania nowozaciężnych, chociaż przymuszani nie byli, (…) chętnie przyjmowali służbę, robiąc ofiarę z pomyślnego dla nich we Francji pobytu. Gdy przyrzeczenia te nie ziszczały się tak prędko, jak się spodziewali, i gdy z odwykłych trudów wojennych na nowe wystawionymi byli, niechęć do służby wojskowej w nich wzrastała tem mocniejsza, iż po kilka i killnaście lat do ścisłej regularności niemieckiej przywykli na­rzecze nawet macierzyste z niemieckiem pomieszawszy nowe między niemi ukształcili się (…) Różnica przytem charakteru Mazurów [mieszkańców Mazowsza] od Rusinów z Galicji dawnej i pokolenia pod panowaniem austriackiem rozrodzone(go) mało albo żadnego wy­obrażenia o bycie politycznym Polski mającego, wzbudzał(a) niejako niechęć ku oficerom, których nazywano z Warszawy przybyłych, to jest ich rozumieniem jakby cudzoziemców. Po­mimo poświęcenia się, męstwa i roztropności w postępowaniu oficerów odzywał się duch przychylności do dawnej służby austriackiej. Nie tajno to było, iż oficerowie na niebezpieczeń­stwo w czasie bitew od swoich żołnierzy nie byli pewnymi, często słyszeć się dawały pogróżki korzystania z każdej sposobności przejścia napowrót w szeregi austriackie. Łatwo by to było wy­korzenić tak szkodliwe pomysły w kilku głosach utworzone, lecz tu prawie powszechny dał się słyszeć lubo pokątny odgłos. Później, gdy wojsko austriackie wybierało z ostatniego zaboru Polski ludzi z Mazurów, tymi to legiony znacznie dokompletowane zostały. Świeży ten austriacki rekrut pojął lepiej sprawą kraju swego, sprzyjał oficerom, a nawet wielu między nimi znalazł, którzy z dziedzicznych majątków wybierani bywali, wraz z dawnymi panami a teraz oficerami i dowódcami dzie­cinne lata przepędzali.

Wybór tekstów źródłowych z historii Polski w latach 1795-1864, oprac. S. Kieniewicz, T. Mencel, Wł Tostocki, Warszwa 1956, str. 88-89

A. Określ rodzaj źródła historycznego. Swoją odpowiedź uzasadnij.

B. Oceń wiarygodność autora.

C. Przedstaw jego ocenę jakości rekrutów zgodnie z przyjętym prze niego podziałem na „Mazurów” i „Rusinów”.

D. Wyjaśnij przytoczone przez niego przyczyny zachodzących między nimi różnic.