Fragment  z  książki  Dmowskiego:   „Niemcy,   Rosja  i  kwestia  polska”, wydanej w 1908 r.

 (...) W tak wytworzonym położeniu międzynarodowym dla spo­łeczeństwa polskiego jest jasnym, że jeżeli mu grozi w dalszej przysz­łości zatrata bytu narodowego, to nie od Rosji, ale od Niemiec. Panowanie rosyjskie już wykazało, co jest zdolne uczynić przy użyciu największego ucisku i najdalej idących środków rusyfikacyjnych. Środki te nie zdołały nawet w słabej mierze zmniejszyć odrębności i samodzielności narodowej Polaków, nie wcieliły nawet częściowo żywiołu polskiego w organizm rosyjski, a jeżeli wyrządziły społe­czeństwu polskiemu olbrzymie szkody, to jedynie przez powstrzy­manie postępu kulturalnego, przez niszczenie zasobów polskiej pracy wiekowej, przez rozprzężenie węzłów organizacji społecznej i wyni­kające stąd zdziczenie moralne całych warstw ludności. Rosja już nigdy, a przynajmniej w możliwej do przewidzenia przyszłości, nie będzie zdolna do zdobycia się na system polityki antypolskiej, tak konsekwentny i tak zabójczy w swym działaniu. Za wiele ma ona i mieć będzie trudności i niebezpieczeństw, zarówno na zewnątrz, jak wewnątrz państwa, zbyt osłabione zostały więzy organizacji państwowej, ażeby system podobny, przy największych chęciach ze strony żywiołów rządzących, był możliwy.

Natomiast Niemcy, przy środkach, jakie im daje w ręce dzisiejsza potęga państwowa, nie przestają być dla polskości groźnymi a ciągle przez rząd pruski zaostrzanie sposobów walki przeciw naszemu na­rodowi czyni niebezpieczeństwo z tej strony coraz większym. Z niebezpieczeństwem tym musimy się liczyć tym bardziej ze względu na postępującą ciągle zależność od Niemiec dwóch pozostałych państw, do których ziemie polskie należą. Skutkiem tej zależności Niemcy już dziś wywierają silny wpływ na losy całego narodu pol­skiego. (...)

R. Dmowski: Pisma, t. II, Częstochowa 1938, str. 236-237

1. Na podstawie wiedzy pozaźródłowej napisz, kim był i jaką rolę odgrywał Roman Dmowski.

2. W kim Roman Dmowski widział największe zagrożenie dla narodu polskiego i jak uzasadniał swoją ocenę.

3. Przedstaw ocenę skuteczności polityki rusyfikacyjnej władz carskich.