Traktat dziewięciu mocarstw dotyczący stosunku do Chin
Waszyngton, 6 lutego 1922 roku
Stany Zjednoczone Ameryki, Belgia, Imperium Brytyjskie, Chiny, Francja, Włochy, Japonia. Holandia i Portugalia:
Pragnąc Zastosować politykę, mogącą utrwalić stosunki na Dalekim Wschodzie, stać na straży interesów Chin i rozwijać stosunki między Chinami a innymi mocarstwami w warunkach równych możliwości;
Postanowiły zawrzeć w tym celu traktat i wyznaczyły odpowiednio swymi pełnomocnikami: (następują nazwiska pełnomocników),
którzy po wymianie swych pełnomocnictw, uznanych za dobre i w należytej formie wystawione, zgodzili się na następujące postanowienia:
Art. 1. Mocarstwa umawiające się, inne niż Chiny, zobowiązują się:
1. Szanować suwerenność i niezależność, jak również integralność terytorialną i administracyjną Chin;
2. Dać możność Chinom, w sposób jak najzupełniejszy i wolny od przeszkód, zapewnienia sobie trwałych korzyści, wypływających z rządu stałego i czynnego;
3. Użyć swych wpływów, żeby na całym terytorium Chin wprowadzić faktycznie i stale stosować zasadę równości szans dla handlu i przemysłu wszystkich państw,
4. Powstrzymać się od wyzyskiwania warunków, panujących w Chinach, dla zdobycia szczególnych praw lub przywilejów, które by mogły narazić na szwank prawa obywateli państw zaprzyjaźnionych; powstrzymają się one również od popierania wszelkiej działalności, która by stanowiła groźbę dla bezpieczeństwa wspomnianych państw zaprzyjaźnionych.
Art. 2. Mocarstwa umawiające się zobowiązują się nie uczestniczyć w żadnym traktacie, układzie, porozumieniu lub umowie, zawartych bądź między nimi, bądź samodzielnie lub łącznic z jednym lub kilkoma mocarstwami, które by uchybiały lub wykraczały przeciwko zasadom, zawartym w artykule l.
Art. 3. Mając na widoku zastosowanie w sposób jak najbardziej skuteczny zasad drzwi otwartych i równości szans w Chinach dla handlu i przemysłu wszystkich narodów, Mocarstwa umawiające się, inne niż Chiny, zobowiązują się ani same nie dążyć, ani nie pomagać swym obywatelom do ubiegania się:
a) o zawarcie umów, dotyczących rozwoju handlowego lub gospodarczego w pewnej określonej części Chin, które by, zmierzały do ustanowienia na korzyść ich interesów jakiej bądź wyższości ogólnej praw w porównaniu z innymi;
b) o uzyskanie monopolów lub preferencji, które by pozbawiły obywateli innych mocarstw prawa uprawiania we wszelkiej dozwolonej postaci handlu lub przemysłu, albo uczestniczenia czy to z Rządem Chińskim, czy z władzami miejscowymi, we wszelkich rodzajach przedsiębiorstw mających charakter publiczny, albo które by z uwagi na ich zakres, długość trwania lub zasięg terytorialny stanowiły w praktyce pogwałcenie zasady równości szans.
(…)
Art. 5. Chiny zobowiązują się nie stosować, ani nie pozwolić stosować na wszystkich kolejach chińskich jakiego bądź niesprawiedliwego rozróżniania w traktowaniu. (…)
Art. 6. Mocarstwa umawiające się, inne niż Chiny, zobowiązują się szanować całkowicie prawa Chin jako Mocarstwa neutralnego, podczas wojen, w których Chiny nie brałyby udziału; Chiny ze swej strony oświadczają, że będą dochowywały przepisów o neutralności, w razie gdy będą neutralnymi.
(…)
Za: Historia Stosunków Międzynarodowych. Wybór dokumentów, tom I, 1780-1939, zebrali i opracowali: Daria Bielenin, Jan Bratkowski, Tomasz Jaworski, Sebastian Klimczak, Warszawa 1999, str. 155-156
A. Określ, co łączyło sygnatariuszy cytowanego traktatu.
B. Wyjaśnij, jaki główny cel przyświecał sygnatariuszom cytowanego traktatu.
C. Rozstrzygnij, czy cytowany traktat umacniał suwerenność Chin. Swoją odpowiedź uzasadnij, powołując się na konkretne postanowienia traktatu.
D. Rozstrzygnij, cy cytowany traktat wyrazem XIX-wiecznej polityki mocarstw wobec Chin, czy zapoczątkował jej zmianę.