8. 02. Wojny z zakonem krzyżackim
I. Pogorszenie się stosunków Polsko-krzyżackich na początku XV w.
1. Kontynuacja najazdów krzyżackich na Litwę mimo przyjęcia przez nią chrztu
2. Zacieśnienie antykrzyżackiej współpracy polsko-litewskiej
3. Wykupienie Nowej Marchii przez Krzyżaków – 1402 r.
4. Konflikt o pograniczne Drezdenko – lennik przeszedł na stronę krzyżacką
5. Dążenie polskich możnych i rycerstwa do odzyskania ujścia Wisły
6. Rywalizacja o Żmudź
a. zrzeczenie się przez Witolda Żmudzi na rzecz Krzyżaków – 1398 r.
b. dążenie Witolda do jej odzyskania po nawiązaniu stosunków z Władysławem II Jagiełłą
c. wybuch powstania na Żmudzi
7. Wypowiedzenie przez Krzyżaków wojny Polsce – 1409 r.
II. Wielka wojna z zakonem (1409-1411 r.)
1. Działania zbrojne w 1409 r.
a. zajęcie przez Krzyżaków ziemi dobrzyńskiej i Bydgoszczy
b. odzyskanie przez Polskę Bydgoszczy
c. opanowanie przez Litwinów Żmudzi
2. Bitwa pod Grunwaldem – 15 lipca 1410 r.
a. zwycięstwo wojsk polsko-litewskich
b. śmierć na polu bitwy wielkiego mistrza Ulricha von Jungingena – nowym mistrzem Henryk von Plauen
3. Nieudane oblężenie Malborka
4. Bitwa pod Bardiowem – pokonanie wojsk Zygmunta Luksemburskiego idących z pomocą dla Krzyżaków
5. Bitwa pod Koronowem – pokonanie nadciągających z Rzeszy oddziałów idących na pomoc zakonowi
6. Pierwszy pokój toruński – 1411 r.
a. zwrot Polsce ziemi dobrzyńskiej
b. przekazanie Żmudzi Litwie do czasu śmierci Władysława i Witolda
c. Krzyżacy zostali zobowiązani do wypłacenia Polsce odszkodowania
7. Walka dyplomatyczna po zakończeniu wojny
a. rozbicie sojuszu Zygmunta Luksemburskiego z Krzyżakami na zjeździe w Lubowli – 1412 r.
b. wystąpienie Pawła Włodkowica na soborze w Konstancji 1414-1418 r.
III. Stosunki polsko-krzyżackie między wielką wojną a wojną trzynastoletnią
1. Tzw. wojna głodowa – 1414 r.
a. wystąpienie Polski i Litwy z żądaniem zwrotu ziem zagrabionych przez zakon
b. wobec odmowy Władysław II Jagiełło wypowiedział wojnę zakonowi
c. w związku z uchyleniem się Krzyżaków od walnej bitwy działania wojsk królewskich polegały na obleganiu twierdz i niszczeniu dóbr zakonnych
d. traktat melneński – 1422 r.
– zakon ostatecznie zrezygnował z roszczeń wobec Żmudzi
– Polska odzyskała obszar Nieszawy i kilka wsi na Kujawach
2. Polsko-krzyżacka wojna w latach 1431-1435
a. poparcie przez zakon buntującego się przeciw Polsce Świdrygiełły
b. najazd krzyżacki na Kujawy i Wielkopolskę
c. klęska wojsk krzyżackich pod Dąbkami
d. odwetowa wyprawa wojsk polskich na Nową Marchię i Pomorze Gdańskie
e. klęska Świdrygiełły pod Wiłkomierzem
f. pokój w Brześciu Kujawskim – 1435 r.
IV. Wojna trzynastoletnia (1454-1466 r.)
1. Geneza wojny trzynastoletniej
a. kryzys w państwie krzyżackim spowodowany klęską pod Grunwaldem
b. powstanie opozycji antykrzyżackiej w państwie zakonnym
c. wybuch antykrzyżackiego powstania zbrojnego miast pruskich
d. poselstwo Związku Pruskiego do króla Kazimierza IV Jagiellończyka (ur.1427, 1447– 1492)
e. włączenie państwa zakonnego do Korony – akt inkorporacji z 1454 r.
2. Przebieg wojny trzynastoletniej
a. szlachta wymusiła na Kazimierzu IV Jagiellończyku wydanie przywileju cerekwicko-nieszawskiego – 1454 r.
b. klęska polskiego pospolitego ruszenia pod Chojnicami – 1454 r.
c. tworzenie wojska zaciężnego przez Kazimierza IV Jagiellończyka – Piotr Dunin
d. zwycięstwo wojsk polskich pod Świecinem – 1462 r.
e. zwycięstwo floty polskiej w bitwie na Zalewie Wiślanym – 1463 r.
3. Drugi pokój toruński – 1466 r.
a. Polska odzyskała Pomorze Gdańskie, ziemię michałowską, ziemię chełmińską i Warmię – Prusy Królewskie
b. powstanie biskupstwa warmińskiego
c. Pozostałe ziemie zakonne zostały przekształcone w lenno polskie jako Prusy Zakonne
Opracowanie tematu: Stosunki polsko-krzyżackie w XV w.
Galeria ilustracji: Stosunki polsko-krzyżackie w XV w.