8. 03. Wojna stuletnia

I. Wzrost znaczenia Francji

1. przezwyciężenie rozdrobnienia feudalnego w XIII w.

2. kontynuacja budowy scentralizowanej monarchii przez Filipa IV Pięknego (1268-1314 r.)

a. kontynuacja podporządkowywania niezależnych księstw

b. zakończony zwycięstwem króla konflikt z papieżem Bonifacym VIII – rozwój gallikanizmu

3. wygaśnięcie dynastii głównej linii Kapetyngów

4. objęcie tronu przez Filipa VI – początek dynastii Walezjuszów – 1328 r.

II. Geneza wojny stuletniej (1337–1453 r.)

1. Nierozwiązany problem lenn angielskich Plantagenetów we Francji

2. poparcie przez Anglię Flandrii podczas jej konfliktu z Filipem VI

3. wypowiedzenie przez Edwarda III z dynastii Plantagenetów posłuszeństwa lennego królowi Francji – 1337 r.

4. konfiskata lenn króla Anglii Gujenny i Gaskonii przez Filipa VI

5. roszczenia Edwarda III – wnuka Filipa IV Pięknego (1312-1377 r.) do tronu francuskiego

III. Przebieg wojny stuletniej

1. Pierwszy etap wojny (1337-1346 r.)

a. Flandria uznała Edwarda III za swego władcę

b. zwycięska dla Anglików bitwa morska pod Sluis i utrwalenie angielskiej przewagi morskiej

c. zwycięstwo Anglików w bitwie pod Crécy – 1346 r.

d. zdobycie przez Anglików portowego miasta Calais

e. pod koniec pierwszego okresu wojny Francuzi odzyskali panowanie nad Flandrią

2. Drugi etap wojny (1356-1360 r.)

a. zwycięstwo Anglików pod Poitiers i opanowanie przez nich zachodniej i północnej części Francji

b. klęska wojsk francuskich w bitwie pod Maupertuis – król Francji Jan II Dobry  dostał się do niewoli

c. kryzys wewnętrzny we Francji:

– konflikt Delfina ze Stanami – „Wielki Ordonans”

– wybuch powstania Stefana Marcela w Paryżu

– wybuch powstania chłopskiego – tzw. żakeria – 1358 r.

d. pokój w Brétigny – 1360 r.

– Jan II Dobry przyznał Edwardowi III pełną suwerenność nad jego dotychczasowymi lennami we Francji

– Edward III zrzedł się roszczeń do korony francuskiej

– zwolnienie Jana II Dobrego z niewoli w zamian za okup

3. Trzeci etap wojny (1365-1375 r.)

a. walka króla Francji Karola V (1337–1380 r.) o odzyskanie Gujenny i Gaskonii

b. na mocy rozejmu w Brugii Francja odzyskała większość ziem

4. kryzys wewnętrzny w Anglii

a. powstanie Wata Tylera – 1381 r.

b. śmierć Edwarda III – 1377 r.

c. wojna domowa w Anglii

d. przejęcie władzy przez Henryka IV (z dynastii Lancasterów – 1413 r.

4. kryzys wewnętrzny we Francji

a. śmierć Karola V – 1380 r

b. choroba umysłowa Karola VI (1368-1422)

c. walka między dwoma stronnictwami: „burgundczykami” i „armaniakami” o regencję i sukcesję po Karolu VI

5. czwarty etap wojny stuletniej (1415-1453 r.)

a. klęska wojsk francuskich w bitwie pod Azinourt – 1415 r.

b. sojusz „burgundczyków” z Anglikami

c. układ dynastyczny Karola VI i Henryka V w Troyes – 1320 r.

– Henryk V zięciem Karola VI i regentem Francji

– odsunięcie od sukcesji kilkunastoletniego syna Karola VI

–  po śmierci Karola VI tron francuski miał objąć potomek Henryka V

d. czasowy podział Francji:

– w części północnej z Paryżem rządzili Anglicy

– część południowa znajdowała się w rękach delfina Karola (syn Karola VI)

– dążące do pełnej niezależności Księstwo Burgundii

e. śmierć Karola VI i Henryka V – 1422 r.

– potencjalni następcy Karola VI:  Karol VII i  kilkumiesięczny Henryk VI

– koronacja Karola VII w 1422 r.

– włącznie się do walki po stronie Karola VII Joanny d’Arc

– odsiecz Orleanu

– przekształcenie konfliktu w ogólnonarodową wojnę z Anglią

– pojmanie Joanny d’Arc przez Burgundczyków oraz spalenie jej na stosie przez Anglików

f. ponowna koronacja Karola VII w Reims – 1429 r.

g. francusko-burgundzki pokój w Arrach (1435 r.) doprowadził do zerwania sojuszu księcia Burgundii z Anglią (za cenę zrzeczenia się Karola VII zwierzchnictwa lennego nad Burgundią)

h. wyparcie Anglików z większości terytorium Francji (Anglicy zachowali tylko Calais) i zakończenie wojny bez formalnego traktatu pokojowego w 1453 r.

6. przyłączenie Księstwa Burgundii do Francji – 1493 r.

IV. Skutki wojny stuletniej

1. Zniszczenia wojenne we Francji

2. Zubożenie społeczeństwa w wyniku dodatkowych obciążeń podatkowych

3. Nasilenie antyfeudalnych buntów

4. Wtórna feudalizacja społeczeństwa francuskiego

5. Postęp w uzbrojeniu i sztuce wojennej

Opracowanie tematu: Kryzys społeczny, gospodarczy i polityczny Europy Zachodniej w XIV w.

Galeria ilustracji: Kryzys społeczny, gospodarczy i polityczny Europy Zachodniej w XIV w.