4. 6. Wzrost znaczenia magnaterii

I. Przejawy kryzysu ustrojowego Rzeczpospolitej Obojga Narodów

1. Spadek znaczenia średniej szlachty

a. degradacja materialna

b. obniżenie poziomu kultury politycznej

2. Nasilenie się partykularyzmów społecznych i lokalnych

3. Pogorszenie się skuteczności sejmów walnych

a. rywalizacja fakcji magnackich

b. nadużywanie liberum veto

– zerwanie obrad przez sejmu walnego w 1652 r. przez Władysława Sicińskiego

– wzrost częstotliwości zrywania sejmów

c. wzrost znaczenia sejmików

4. Kryzys tolerancji religijnej – wygnanie arian – 1658 r.

II. Rokosz Lubomirskiego (1665-1666)

1. Program reform Jana II Kazimierza

a. projekt reform sejmu walnego

– ograniczenie liberum veto

– przyjmowanie uchwał większością 2/3 głosów

– zwoływanie sejmu co roku

b. reformy skarbowe –  projekt wprowadzenia stałych podatków

– akcyza

– czopowe

– cło generalne

c. projekt elekcji vivente rege (za życia króla)

2. Zmiana orientacji w polityce zagranicznej

– rezygnacja ze ścisłego sojuszu z Habsburgami na rzecz zbliżenia polsko-francuskiego

– próba zagwarantowania tronu polskiego Henrykowi Juliuszowi d’Enghien z roku Kondeuszów

3. Nieudana próba przeprowadzenia reform  na sejmie w 1661 r.

4. Konsolidacja opozycji antykrólewskiej

a. stanowczy opór wobec planów elekcji Kondeusza

b. zawiązanie konfederacji wojskowych żądających wypłacenia żołdu – utworzenie tzw. Związku Święconego

c. utworzenie przez wojska wierne królowi Związku Pobożnego

d. rezygnacja króla z projektu elekcji vivente rege – porażka stronnictwa dworskiego

5. Wybuch wojny domowej

a. skazanie hetmana Jerzego Sebastiana Lubomirskiego przez sejm na infamię i pozbawienie dóbr

b. bunt Jerzego Sebastiana Lubomirskiego przy wsparciu Habsburgów – 1665 r.

c. bitwa pod Częstochową – klęska sił Lubomirskiego

d. bitwa pod Mątwami – klęska wojsk królewskich

e. całkowita rezygnacja króla z reform

f. abdykacja Jana II Kazimierza – 1668 r.

III. Umocnienie oligarchii magnackiej za panowania Michała Korybuta Wiśniowieckiego

1. Elekcja po abdykacji Jana II Kazimierza

a. kandydaci

– Filip Wilhelm – książę neuburski – kandydat francuski

– Karol Lotaryński – kandydat habsburski

– Michał Korybut Wiśniowiecki – „Piast” – kandydat magnaterii

b. wybór „Piasta” - Michała Korybuta Wiśniowieckiego

2. Opozycja antykrólewska – „malkontenci” (republikanci)