3. 4. Sytuacja polityczna w Europie w XVII wieku
I. Zmierzch potęgi hiszpańskiej
1. Kryzys gospodarczy
a. przyczyny
– uzależnienie kraju od importu
– pogłębiające się zacofanie techniczne
– epidemie
– wysokie koszty toczonych wojen
b. przejawy
– zanik drobnej własności ziemskiej
– pogłębiające się konflikty społeczne
2. Upadek znaczenia międzynarodowego
a. klęska Wielkiej Armady w wojnie z Anglią – 1588 r.
b. porażki w wojnie trzydziestoletniej
3. Bunt ludności Katalonii i Portugalii – 1640 r.
a. stłumienie powstania katalońskiego
b. zerwanie unii personalnej przez Portugalię –1668 r.
4. Utrata na rzecz Francji części Katalonii i Niderlandów Południowych oraz regionu Franche-Comté
II. Holandia w Polityce mocarstw europejskich
1. Konflikt holendersko-angielski
2. Konflikt holendersko-francuski
a. dążenie Francji do opanowania Niderlandów hiszpańskich
b. wzrastające zagrożenie dla Holandii ze strony Francji
– cła francuskie na towary holenderskie
– konflikt zbrojny w którym Holandia obroniła swoją niezależność
3. Objęcie przez namiestnika Republiki Zjednoczonych Prowincji - Wilhelma III Orańskiego tronu angielskiego – 1689 r.
4. Wybuch wojny francusko-holenderskiej
a. poparcie Ludwika XIV dla Jakuba II
b. wypowiedzenie wojny Holandii
III. Wzrost znaczenia Brandenburgii
1. Powstanie unii Brandenburgii i Prus Książęcych
a. choroba psychiczna księcia pruskiego Albrechta Fryderyka
b. objęcie kurateli nad chorym Albrechtem Fryderykiem przez Hohenzollernów z linii brandenburskiej
c. małżeństwo Jana Zygmunta Hohenzollerna z córką Albrechta Fryderyka
d. przejęcie władzy nad Prusami Książęcymi przez Jana Zygmunta
2. Panowanie Fryderyka Wilhelma Hohenzollern (1640-1688) – Wielki Elektor
a. zdobycie w wyniku wojny trzydziestoletniej Pomorza Zachodniego
b. traktaty welawsko-bydgoskie – 1657 r.
– zostały zawarte podczas potopu szwedzkiego
– Jan II Kazimierz zrzekł się praw lennych do Prus Książęcych
3. Reformy wewnętrzne
a. nałożenie stałych podatków na chłopów i mieszczan
b. oparcie władzy na szlachcie i wojsku
c. przyjęcie hugenotów wypędzonych z Francji po odwołaniu Edyktu nantejskiego – pozyskanie doświadczonych rzemieślników
IV. Wzrost potęgi Szwecji
1. Walka o tron szwedzki po śmierci Jana III (1592 r.)
a. elekcja Zygmunta III Wazy na króla Polski – 1587 r.
b. koronacja Zygmunta Wazy na króla Szwecji (1594 r.)
c. bunt protestanckich poddanych Zygmunta III Wazy w Szwecji
d. klęsk wojsk ekspedycyjnych Zygmunta III Wazy pod Linköping 1598 r.
e. detronizacja Zygmunta III Wazy przez szwedzki Riksdag
f. koronacja Karola IX Sudermańskiego
2. Panowanie Karola IX Sudermańskiego
a. wojna z Rzeczpospolitą o Inflanty (1604-1611)
b. wojny z Moskwą i Szwecją
3. Okres świetności Szwecji za panowania Gustaw II Adolfa (1611-1632)
a. reformy wewnętrzne i modernizacja armii
b. zajęcie Ingrii i Karelii po wojnie z Moskwą
c. wojny z Polską
– zajęcie Inflant
– zajęcie części Kurlandii
– atak na Prusy Książęce
– rozejm w Altmarku – 1629 r.
d. udział w wojnie trzydziestoletniej
– seria zwycięstw nad wojskami cesarskimi
– śmierć króla Gustawa II Adolfa podczas zwycięskiej bitwy pod Lützen – 1632 r.
– zajęcie na mocy pokoju westfalskiego między innymi Pomorza Przedniego i Rugii
e. panowanie Karola X Gustawa (1654-1660)
– najazd na Polskę – potop szwedzki
– nowe nabytki terytorialne spowodowały, że Szwecja osiągnęła swój największy zasięg terytorialny
– powstanie koalicji antyszwedzkiej
V. Ekspansja turecka
1.Siedmiogród ośrodkiem antytureckich i antyhabsburskich dążeń niepodległościowych Węgrów
2. Wojna z Rzecząpospolitą (1672 -1676)
3. Wojna z Habsburgami
a. udzielenie pomocy antyhabsburskiemu powstaniu na Węgrzech – 1682 r.
b. wyprawa wojenna pod dowództwem Kara Mustafy
c. oblężenie Wiednia
d. odsiecz Wiednia – Jan III Sobieski – 1683 r.
4. Powstanie antytureckiej Ligi Świętej – 1684 r.
a. porażki wojsk tureckich
b. pokój w Karłowicach – 1699 r.
– Węgry i Siedmiogród pod panowaniem habsburskim
– Wenecja otrzymała Peloponez i Dalmację
– Polska odzyskała Podole i część Ukrainy