4. 3. Wojny polsko-tureckie w pierwszej połowie XVII w.
I. Polsko-turecka rywalizacja o kontrolę nad księstwami naddunajskimi (Mołdawia, Siedmiogród)
1. Siedmiogród, Mołdawia i Wołoszczyzna lennami tureckimi
a. dążenia lokalnych możnowładców do uniezależnienia się od Turcji
b. tureckie plany wcielenia lenn naddunajskich do Turcji
2. Wyprawy Jana Zamojskiego do Mołdawii
a. prywatna wyprawa hetmana Jana Zamojskiego w 1595 r.
– osadzenie na tronie przychylnego Polsce hospodara Jeremiego Mohyłę
– bitwa pod Cecorą
– zawarcie pokoju hetmańskiego – Turcja zaakceptowała panowanie Jeremiego Mohyły
– układ w Stambule – Mołdawia polsko-tureckim kondominium
b. wyprawa Jana Zamojskiego na Wołoszczyznę w 1600 r.
– zwycięstwo wojsk hetmańskich pod Bukowem
– osadzenie na tronie wołoskim Szymona Mohyłę (brat Jeremiego Mohyły)
c. zaostrzenie polsko-tureckiego konfliktu o wpływy w krajach naddunajskich
– osłabienie wpływów polskich w Mołdawii po śmierci Jana Zamojskiego
– wyprawy polskich magnatów do Mołdawii
– wyprawy Kozaków na tureckie wybrzeże Morza Czarnego
– wyprawy Tatarów na ziemie polskie
d. polsko-turecki traktat gwarantujący wzajemne powstrzymywanie najazdów
II. Wojna z Turcją (1620-1621)
1. Przyczyny wybuchu wojny
a. walka o dominację w Mołdawii
b. najazdy kozackie na ziemie tureckie
c. prohabsburska polityka Zygmunta III Wazy – udział lisowczyków w walkach w Siedmiogrodzie
d. zakończenie wojny turecko-perskiej
2. Wkroczenie wojsk polskich pod dowództwem hetmana Stefana Żółkiewskiego do Mołdawii
– klęska wojsk polskich pod Cecorą – 1620 r.
– śmierć hetmana Stanisław Żółkiewskiego
3. Wyprawa turecka na Polskę
a. obrona obozu warownego pod Chocimiem – 1621 r.
– dowództwo Jana Karola Chodkiewicza
– wsparcie oddziałów kozackich zaporoskich pod dowództwem Piotra Konaszewicza-Sahajdacznego
b. pokój pod Chocimiem
– granice bez zmian
– hospodarów miała wybierać Turcja, ale pod warunkiem, że będą chrześcijanami
– Polska zobowiązała się powstrzymywać najazdy kozackie na ziemie tureckie, a Turcy – tatarskie na Polskę
III. Wznowienie konfliktu polsko-tureckiego
1. Nie ustają najazdy kozackie na ziemie tureckie i tatarskie na ziemie polskie
2. Najazd na Polskę Mehmeda Abazego w 1633 r.
3. Plany wojny z Turcją Władysława IV Wazy